VHO - Tối 20.3, hơn 70 tác phẩm với đa dạng các chất liệu, vật liệu của Nguyễn Hoài Hương đã được giới thiệu với công chúng tại Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM. Xem những bức sơn mài khổ lớn trong bộ sưu tập mới thấy hết công phu, sự kết hợp tài tình giữa kỹ thuật và nghệ thuật của tác giả này.

Tác phẩm sơn mài Hát chầu văn (120cm x 210cm, 2019) của Nguyễn Hoài Hương

Với chủ đề “Giấc mơ”, triển lãm không chỉ bề thế về quy mô, đa dạng về vật liệu, chất liệu (như sơn mài, sơn dầu, điêu khắc, gốm,…) mà còn đặt để một dấu ấn mới, dấu ấn trong các tác phẩm tranh sơn mài của anh.
Trong các vật liệu đã dùng để sáng tác, sơn mài mới đến với Nguyễn Hoài Hương gần 4 năm nay, nhưng có lẽ là chất liệu “hợp cạ” hơn cả… Lý giải cho nhận định này, có thể thấy, cá tính và công việc lâu nay của Hoài Hương gần gũi với sự tỉ mỉ, nặng tính thiết kế, trang trí. Sơn mài dung chứa những điều này một cách tự nhiên, nên phát huy được nhiều sở trường và cảm hứng của Hoài Hương. Hơn nữa, sơn mài cũng giống như cuộc đời, luôn ẩn tàng những bí mật và bất ngờ, chỉ sau khi mài thì mới lộ diện ra. Sự lộ diện này thường nằm ngoài các tiên liệu hoặc dự phóng của tác giả, vì vậy mà tính sáng tạo, chất nghệ nhiều hơn tính thợ, chất nghề.

Nhật nguyệt 4 (sơn mài, 120cm x 210cm, 2019)

Trừu tượng 3 (sơn mài, 120cm x 210cm, 2020)

Kế đến, vì sự chăm chỉ, có phương pháp làm việc cuốn chiếu - dây chuyền và quản trị công việc rất khoa học, nên Hoài Hương đến với sơn mài tương đối nhẹ nhàng, hiệu quả. Xem những bức sơn mài khổ lớn mới thấy hết công phu, sự kết hợp tài tình giữa kỹ thuật và nghệ thuật. Vài bức sử dụng cả ngàn vỏ trứng, chỉ lấy chỏm trứng để cẩn ngược và mài. Bên cạnh đó, không gian làm việc và không gian nghệ thuật của Hoài Hương khá bề thế, với bài trí khoa học, sắp đặt rất tạo cảm hứng thị giác. Có thể nói chính các không gian này đã góp một phần đáng kể trong việc hình thành nên tác phẩm. Đặc biệt với sơn mài, vốn nặng nhọc và mất thời gian, không gian làm việc và phương pháp làm việc hữu hiệu giúp ích rất nhiều. Bên cạnh đó, vì mấy chục năm làm trong nghề thiết kế và kiến trúc, lắng nghe biết bao nhiêu ý tưởng, yêu cầu của khách hàng - mà không phải lúc nào cũng đúng hoặc đẹp - Hoài Hương đã đạt đến độ thông hiểu, bao dung cần thiết. Bản thân anh lại khá chỉn chu, thích cái nhìn gián tiếp, u mặc kiểu Đông phương, nên khi đi vào sự u uẩn và thẳm sâu của sơn mài, đã hình thành sự liên thông tự nhiên, làm toát lên được đặc trưng và sự quyến rũ thị giác của vật liệu này.

Xưởng sáng tác của Nguyễn Hoài Hương. Ảnh: Sang Nguyễn

Họa sĩ Nguyễn Hoài Hương có khoảng 40 năm trong nghề thiết kế và thi công nội ngoại thất, kiến trúc. Ảnh: Sang Nguyễn

Triển lãm “Giấc mơ” không đơn thuần là cuộc bày biện các tác phẩm gần nhau, mà là một tổng thể thiết kế mang tính nội thất. Với khoảng 40 năm trong nghề thiết kế và thi công nội ngoại thất, cùng kiến trúc, Nguyễn Hoài Hương có tư duy tổng thể và tổng hòa, nên khi bày biện một tác phẩm, cũng là kết quả sau cùng của tư duy ấy. Anh cho biết đã hình dung không gian sẵn có của bảo tàng như một căn nhà trống, để từ đó đưa tác phẩm, ánh sáng, thảm sàn, chấn phong, màu sắc… vào theo một thiết kế sắp đặt, nhằm mang lại cảm giác đời sống thường nhật, gần gũi và mang các công năng nhất định. Nghĩa là ở nơi ấy, người xem như đi giữa không gian sống của một gia đình, chứ không phải bàng quan, có khoảng cách như thường thấy ở các triển lãm kiểu phòng trưng bày… 

Tác phẩm sơn mài Dạ liên (120cm x 224cm, 2019)

Giấc mơ trưa 2 (120cm x 224cm, 2019) của Nguyễn Hoài Hương

Một điểm đáng lưu ý nữa, có lẽ cũng là quan trọng nhất, “Giấc mơ” vừa kế thừa những gì mà Nguyễn Hoài Hương đã theo đuổi suốt mấy chục năm qua, vừa là bước chuyển mới. Ở đây cũng là các hình ảnh Bắc bộ, không khí Huế và không gian kiến trúc Việt quen thuộc, nhưng đã được tinh lược thành các biểu tượng và biểu hiệu. Đôi khi chỉ là một bông hoa, một cây bằng lăng, hoặc chỉ vài mảng màu, gam màu đã đủ diễn đạt một vùng quê, một nếp nhà, một cảm nghĩ. Đặc biệt, đến với sơn mài trừu tượng, Nguyễn Hoài Hương càng phát huy được cái nhìn gián tiếp và tinh thần u mặc mà bản thân đã thủ đắc, chiêm nghiệm từ lâu. Có lẽ sơn mài trừu tượng, với các bảng màu đặc trưng của Bắc bộ và Huế sẽ còn làm nên cuộc bùng phát cảm hứng và sáng tạo cho Nguyễn Hoài Hương ở tương lai gần…

Tác phẩm Hoan giao 15

Mùa xuân 2 (120cm x 300cm, 2019)

Đánh giá về tranh sơn mài của Nguyễn Hoài Hương, nhạc sĩ Dương Thụ không giấu giếm bày tỏ, tranh sơn mài của Hoài Hương lộng lẫy, rực rỡ nhưng không phải cái lộng lẫy vàng son cổ điển, mà nó tươi mới với một bảng màu không thường thấy trong sơn mài truyền thống, đó là màu tím Huế, màu xanh dương, màu xanh lá cây, màu nâu đất nhạt và màu vàng chanh, tất cả có độ trong mà không quá bóng bẩy. Còn về hình thì hình thiếu nữ khỏa thân, hoa sen, lá sen, lá chuối… là những motif mang nặng tính trang trí, nhưng rất riêng biệt của Hoài Hương, chúng được sắp đặt trong một không gian phi thực, nhưng không có ý vị siêu thực. Một số bức sơn mài trừu tượng là tiếp tục cuộc chơi về màu sắc về chất thể để thỏa mãn khoái cảm thị giác, nó mạnh mẽ và duyên dáng. Tranh sơn dầu của anh vẫn là cái đẹp thuần túy thị giác của một người có tâm hồn lãng mạn, nhẹ nhàng, có một chút hoài cổ, thích đắm chìm trong những buổi chiều tím vắng lặng còn rơi rớt chút nắng vàng trên những ngôi làng cổ vùng đồng bằng Bắc bộ, một phong cách hội họa nằm giữa lãng mạn và ấn tượng theo kiểu Việt Nam.
Triển lãm diễn ra đến ngày 28.3.2021.

THÙY TRANG