VH- Tạp chí Graphic Design USA của Mỹ vừa công bố Giải thưởng thiết kế đồ họa Mỹ năm 2017 (American Graphic Design Awards 2017- GDUSA).

Ở hạng mục Student design (Sinh viên thiết kế), Đặng Thị Bích Ngọc (sinh viên Khoa Kiến trúc, Đại học Kiến trúc Đà Nẵng) đã đoạt giải thưởng với tác phẩm là bộ poster liên hoàn vở tuồng cổ San Hậu trên chất liệu là trúc chỉ (giấy làm từ tre).

 Bộ Poster tuồng cổ San Hậu bằng chất liệu trúc chỉ vừa đoạt giải thưởng thiết kế Mỹ 2017 (Ảnh NVCC

 Đặng Thị Bích Ngọc - cô gái trẻ vừa được xướng danh tại giải thưởng danh giá vừa qua - cho biết có gần 10.000 tác phẩm với 23 hạng mục (catalogue, logo, ấn phẩm, bao bì, thương hiệu, lịch, web...) tham gia cuộc thi vừa qua. Tác phẩm dự thi của Ngọc là bộ poster liên hoàn vở tuồng cổ San Hậu với chất liệu trúc chỉ với bốn khuôn mặt nhân vật đặc trưng cho tinh thần vở diễn: Khương Linh Tá - dũng tướng, bộc trực; Tạ Ôn Đình - phản Tề, dữ dằn; Phàn Định Công - lão tướng, trung can, nghĩa khí; Phàn Diệm - con trai tướng Phàn, cổ quái, phi thường.

Graphic Design USA là tạp chí thiết kế đồ họa dành cho cộng đồng sáng tạo chuyên nghiệp, nằm trong top tạp chí thiết kế hàng đầu Mỹ, xuất bản từ năm 1963. Tại Mỹ có gần 100 cuộc thi thiết kế USA và quốc tế, các thể loại (đồ hoạ, kiến trúc, thời trang, nội thất,…). Cuộc thi American Graphic Design Awards nằm trong top 15 các cuộc thi thiết kế khu vực Bắc Mỹ.

23 tuổi, nhỏ nhắn, xinh xắn, khiêm nhường là những gì mà mọi người ấn tượng ngay lần đầu tiếp xúc với Bích Ngọc (sinh viên ngành thiết kế đồ họa,vừa tốt nghiệp vào tháng 5.2017). Cô gái trẻ đến từ Quảng Ngãi có thể say mê nói hàng giờ liền với đề tài trúc chỉ. Nói về giải thưởng vừa đoạt được, cô gái trẻ cho rằng điều quý giá mà cô có được chính là những kinh nghiệm, chân tình mà những người thầy hướng dẫn, cố vấn như thầy Trần Thanh Bình, Phan Hải Bằng, Nguyễn Tri Phương Đông đã tận tình hướng dẫn cho cô trong thời gian qua, là hành trình cùng với nghệ thuật trúc chỉ mà cô đã được trải nghiệm để đi đến kết quả này. Đây là lần đầu tiên trúc chỉ do người Việt sáng tạo được ghi vào danh mục tổ chức nghệ thuật như một thương hiệu chính thức (trucchigraphy).

 Bích Ngọc say sưa với sáng tạo trúc chỉ

Ngọc cho biết, tác phẩm của em có xuất phát điểm ban đầu là từ Đồ án tốt nghiệp hồi tháng 4.2017. Khi ấy Ngọc trăn trở giữa đề tài hiện đại, hay truyền thống. Và Ngọc mạo hiểm chọn đề tài là “Thiết kế bộ poster quảng bá cho đêm nhạc truyền thống Nhạc cửa Đình”. Vì đề tài hướng đến tôn vinh âm nhạc truyền thống, nên Ngọc mong muốn bộ poster được thể bằng một kỹ thuật độc đáo, đậm chất văn hóa truyền thống Việt.

Khi quyết định chọn trúc chỉ, Ngọc bắt đầu tìm hiểu từ mạng. Nhưng đến khi được trải nghiệm thực tế ở Vườn Trúc Chỉ, Ngọc rất hoang mang, lo lắng vì quá trình chế tác rất kỳ công, tỉ mỉ và khác rất xa những gì cô hình dung ban đầu. “May mắn là tôi được họa sĩ Phan Hải Bằng - người sáng lập trúc chỉ - cùng những nghệ nhân tại Vườn Trúc Chỉ tận tình chỉ dạy từng chút”, Ngọc tâm sự. Ngọc bảo, cô đã học và được trải nghiệm rất nhiều với Vườn Trúc Chỉ, những nghệ nhân, tinh thần nghệ thuật nơi đây đã giúp Ngọc có động lực cải thiện năng lực của bản thân, và tiếp thêm sức mạnh để Ngọc tự tin giới thiệu văn hóa Việt ra cùng thế giới.

Thêm một cơ duyên nữa là khi đồ án hoàn thành, những tấm poster đồ án khi đưa lên mạng xã hội được họa sĩ thiết kế Nguyễn Tri Phương Đông - người đã từng đoạt giải cũng tại cuộc thi GDUSA này với travel guidebook ‘Saigon zoom in’ (2014) và 3 tác phẩm khác (2015)- chú ý. Chính họa sĩ Phương Đông đã gợi ý cho Ngọc làm lại một đồ án về trúc chỉ với toàn tâm toàn ý, cật lực. Và Ngọc đã quay lại Vườn Trúc Chỉ một lần nữa ngay khi vừa tốt nghiệp để học thật kỹ, thật sâu về trúc chỉ với mong muốn hoàn thiện hơn nữa. Lần này, Ngọc đã thử nghiệm sử dụng nghệ thuật truyền thống trúc chỉ để giới thiệu nghệ thuật tuồng truyền thống với tác phẩm kinh điển San Hậu. Theo Ngọc, tuồng là loại hình ca kịch cổ, di sản văn hóa phi vật thể Việt Nam, những ngôn ngữ này mang đậm chất đồ họa và ước lệ. Ngọc đề xuất hai vở tuồng kinh điển là Nghêu Sò Ốc Hến và San Hậu. Theo Ngọc thì sở dĩ Ngọc chọn tuồng vì đây là loại hình ca kịch cổ, di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đã được công nhận ở Việt Nam, đặc trưng bởi điệu hát, diễn xuất và hóa trang khuôn mặt. Cuối cùng, với sự hướng dẫn, chỉ bảo, động viên của họa sĩ Phương Đông, phương án được chọn là vở San Hậu, vì có tuyến nhân vật rõ ràng, tính cách nhân vật khác biệt có thể bộc lộ tốt bằng ngôn ngữ Trúc chỉ.

Ngày 25.12 vừa qua, dự án Hành trình Trúc chỉ - lần 1 (The 1st TRÚC CHỈ Path) đã tổ chức triển lãm nghệ thuật trúc chỉ dành cho nghệ sĩ và sinh viên tại Huế. Dịp này dự án cũng tổ chức triển lãm, giới thiệu giải thưởng GDUSA và Quỹ Trúc chỉ. Đồng thời phát động cuộc thi Design “Ánh sáng Trúc chỉ” lần 1-2018. Nhân dịp này, Ngọc đã được Quỹ Trúc chỉ trao tặng thưởng cho thành quả xuất sắc này. Quỹ Trúc chỉ được thành lập từ tháng 5-2017 bởi Dự án Nghệ thuật Trúc chỉ Việt Nam, với mục tiêu hỗ trợ và phát triển các hoạt động Văn hóa nghệ thuật, giáo dục, cộng đồng…

Họa sĩ Phan Hải Bằng đánh giá : Bộ thiết kế nhằm tôn vinh văn hóa Việt bằng cách kết hợp một loại hình nghệ thuật truyền thống với một loại hình nghệ thuật mới được tiếp biến từ truyền thống: Nghệ thuật Tuồng và Nghệ thuật Trúc chỉ.

Khánh Chi