VH- Chỉ còn hơn hai tháng nữa là sang năm 2018, thời điểm mà bắt đầu thực hiện cách tính tỉ lệ phần trăm hưởng lương hưu cho người lao động.

Đối với lao động nữ thì đây lại là cú sốc đúng vào dịp kỷ niệm ngày Phụ nữ Việt Nam 20.10.
Chị Nguyễn Thị Hiên (Cty nước sạch Hà Nội) hiện đang hoàn tất các thủ tục nghỉ hưu trước tuổi để “né” chính sách – theo như chị nói. Chị Hiên cho biết, ngày về hưu đúng tuổi của chị là ngày 15.2 năm 2018, nhưng nếu về đúng tuổi thì chị sẽ rất thiệt thòi vì khi đó phải đủ thời gian đóng BHXH là 30 năm chị mới được hưởng tỉ lệ 75%. Hiện nay chị đã đủ 25 năm đóng BHXH nên về hưu năm 2017 thì chị sẽ được hưởng 75% lương và bị trừ một ít vì nghỉ hưu sớm. Nhưng nếu chị nghỉ đúng tuổi là năm 2018 thì chị sẽ bị thiếu 5 năm đóng BHXH để được hưởng tỉ lệ lương hưu tối đa là 75%.
Không chỉ chị Hiên mà rất nhiều chị em phụ nữ khác, đặc biệt những chị em nghỉ hưu đúng tuổi ở năm 2018 cũng đang vội vàng làm các thủ tục để nghỉ hưu để được hưởng mức lương hưu cao hơn. Có những chị em sinh ngày 1.1.2018 thì chỉ sau một đêm tiền lương hưu của các chị đã bị giảm 10%. Ông Phạm Lương Sơn, Phó Tổng giám đốc BHXH Việt Nam cho biết, BHXH đã nhận thấy những bất cập trong chính sách và có văn bản kiến nghị Chính phủ để có giải pháp với những trường hợp này, nhưng đến nay vẫn chưa nhận được câu trả lời. Điều này sẽ liên quan đến câu chuyện nghỉ hưu sớm, “chạy” giám định BHXH để được hưởng tỉ lệ tính lương hưu cao nhất.
Nếu như thực hiện theo đúng quy định từ ngày 1.1.2018, sẽ bắt đầu áp dụng lộ trình thay đổi cách tính tỷ lệ phần trăm hưởng lương hưu. Lao động nữ đủ 55 tuổi, nghỉ hưu từ năm 2018 trở đi phải có đủ 30 năm đóng BHXH mới được hưởng tối đa 75%; lao động nam nghỉ hưu năm 2018 phải đủ 31 năm đóng BHXH và tăng dần đến năm 2022 thì phải đóng BHXH đủ 35 năm thì từ 1.1.2018, lao động nữ đủ 55 tuổi, nghỉ hưu từ năm 2018 trở đi phải có đủ 30 năm đóng BHXH mới được hưởng tối đa 75%; lao động nam nghỉ hưu năm 2018 phải đủ 31 năm đóng BHXH, nghỉ năm 2019 phải có đủ 32 năm, nghỉ năm 2020 phải có đủ 33 năm, nghỉ năm 2021 phải đủ 34 năm và nghỉ từ năm 2022 trở đi phải đủ 35 năm đóng BHXH mới được hưởng tỷ lệ tối đa là 75%.
Trả lời về vấn đề này, ông Bùi Sỹ Lợi, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban các vấn đề xã hội của Quốc hội cho biết, sở dĩ lao động nam có lộ trình tăng dần thời gian đóng BHXH theo từng năm còn lao động nữ tăng một lúc 5 năm đóng BHXH chỉ trong một năm là để đảm bảo cân bằng, bình đẳng giới giữa nam và nữ. Theo ông Lợi, tại thời điểm trước ngày 1.1.2018, mức hưởng lương hưu tối thiểu của lao động nam và nữ được tính bằng 45% mức bình quân tiền lương tháng hoặc thu nhập tháng đóng BHXH khi có đủ 15 năm đóng BHXH. Tuy nhiên với lao động nữ thì cứ thêm mỗi năm đóng BHXH được tính thêm 3% tối đa không quá 75%, còn lao động nam chỉ được tính thêm 2% tối đa không quá 75%. Nhưng từ sau ngày 1.1.2018, thì cả lao động nam và nữ đều được tính thêm 2%.
Giải thích thêm, ông Trần Hải Nam, Phó vụ trưởng Vụ BHXH Bộ LĐ,TB&XH cho hay, theo dự thảo Luật BHXH năm 2014 mà Bộ LĐ,TB &XH trình Chính phủ và Quốc hội, thì có đưa ra lộ trình cho lao động nam và nữ là như nhau, tuy nhiên, phương án cuối cùng được Quốc hội chọn là nam giữ nguyên lộ trình còn nữ thì thực hiện ngay không có lộ trình. Ông Nam cũng nhấn mạnh việc thay đổi tỉ lệ hưởng lương hưu của lao động nữ không phải là chính sách mới, và đã được thực hiện từ năm 1995 với chính sách cả lao động nam và nữ phải đủ thời gian đóng BHXH là 30 năm để được hưởng tỉ lệ 75% tối đa, 15 năm đầu đóng BHXH thì được hưởng 45% và cứ thêm 1 năm đóng BHXH thì tăng 2% với cả nam và nữ. Nhưng sau đó, Bộ luật Lao động sửa đổi năm 2002, Chính phủ ban hành Nghị định số 01 sửa đổi điều lệ Bảo hiểm và theo đó thì giữ nguyên của nam, nhưng thay đổi của nữ là thay vì tăng 2% như nam thì tăng thành 3%, từ 30 năm xuống còn 25 năm đóng, bắt đầu thực hiện từ năm 2003 đến nay.
“Thực chất việc điều chỉnh của Luật BHXH năm 2014 là đưa công thức tính mức lương hưu cho lao động nữ quay trở lại trước đây, chứ không phải là chính sách mới. Đây chỉ là sự thay đổi ở những giai đoạn khác nhau. Còn nam giới thì có điều chỉnh khác hoàn toàn là để hưởng 45% lương phải đủ thời gian đóng BHXH 20 năm thay cho 15 năm như trước đây và cùng tăng 2% đối với cả nam và nữ để thống nhất trong công thức tính. Đây cũng là một trong những lý do mà Quốc hội lựa chọn phương án thay đổi đối với nữ mà không thực hiện lộ trình”, Phó Vụ trưởng Vụ BHXH nói.
Đại diện Bộ LĐ,TB&XH cũng cho rằng, việc điều chỉnh này tác động trên những người có thời gian đóng ngắn, như xu hướng hưởng BHXH một lần, không tích luỹ thời gian đóng góp, cứ kết thúc hợp đồng lao động lại xin hưởng BHXH một lần thì dần dần thời gian đóng BHXH của họ tích luỹ trong thời gian ngắn thì sẽ bị ảnh hưởng nhiều nhất. Còn với những lao động bình thường thì sẽ không bị tác động nhiều. Ngoài ra, theo khuyến nghị của các chuyên gia quốc tế thì tỉ lệ hưởng 75% là quá cao so với tỉ lệ đóng, cần phải giảm xuống. Tuy nhiên Việt Nam không chọn phương án giảm tỉ lệ hưởng mà Quốc hội lựa chọn phương án kéo dài thời gian đóng góp.

Quỳnh Hoa