VHO- Người Gia Rai ở huyện Ia Pa, Krông Pa (Gia Lai) có một đặc sản không thể thiếu trong bữa cơm gia đình, đó là muối cỏ thơm (còn gọi là muối groach). Ngoài phục vụ cho bữa cơm gia đình, người Gia Rai nơi đây đã biến nó thành một loại hàng hóa để tạo sinh kế, tăng thu nhập.

 Các nguyên liệu được đưa vào cối giã, hòa quyện với nhau tạo nên đặc sản

Cỏ thơm có vị cay nồng. Cây lá mỏng, cao chưa đầy hai gang tay người lớn. Nếu không phải là người bản địa có kinh nghiệm thì rất dễ nhầm với các loại cỏ dại khác. Loại cỏ này rất hiếm, vài năm mới xuất hiện một lần; và chỉ mọc ở những cánh rừng ẩm ướt, khí hậu mát lạnh. Khi thời tiết thuận lợi, nhiều người Gia Rai ở xã Pờ Tó, huyện Ia Pa lại lên núi tìm cỏ thơm để bán.

Anh Siu Kha ở xã Pờ Tó, huyện Ia Pa là người có nhiều kinh nghiệm trong việc lên rừng tìm hái cỏ thơm về bán. Anh Kha cho hay, “tôi biết loài cỏ này từ khi còn nhỏ, lúc đó tôi hay theo gia đình lên rừng đi làm. Thời điểm đó, cỏ thơm mọc nhiều ven bờ ruộng. Nó có hương thơm độc, lạ, nhiều người Gia Rai đã biến nó thành muối để chấm cơm, lá mì (sắn). Tuy nhiên, hiện nay loại cỏ thơm này đang dần cạn kiệt, phải đi xa mới tìm được. Mỗi lần đi tìm cỏ thơm, phải mất một tuần mới thu được số lượng đáng kể để bán”. Cũng theo anh, cỏ thơm có rễ chùm như cây lúa, lá nhỏ như cây kim, dài chừng 40-70 cm. Cỏ sinh sôi, phát triển từ tháng 9 đến hết tháng 2 năm sau. Cỏ thơm khi già có hoa nhỏ li ti màu tím, hạt nhỏ, chỉ cần đi ngang đã ngửi thấy mùi thơm nhẹ. Muối cỏ thơm có thể chế biến lúc cỏ đang tươi hoặc lúc khô đều được.

 Chị H’Djom và nguyên liệu để làm muối cỏ thơm, một đặc sản của người Gia Rai ở huyện Krông Pa (Gia Lai)

Theo người dân nơi đây, cỏ sau khi hái về được rửa sạch bụi, đất còn dính trên thân cỏ. Tiếp đó là công đoạn treo cỏ thơm lên hiên nhà để phơi khô dưới nắng. Và khi cỏ thơm đã khô sẽ cột thành bó rồi bán cho những người chuyên làm muối “groach” ở huyện Krông Pa với giá 20.000 đồng/bó 50 gram. Chị Ksor H’Djom ở xã Ia Dreh, Krông Pa là một người chuyên thu mua cỏ thơm khô để chế biến thành muối. Chị H’Djom cho biết, cách chế biến muối cỏ thơm cực kỳ đơn giản. Các nguyên liệu để làm muối gồm: Một nắm muối hạt, ớt trái địa phương và cỏ thơm cho vào một chiếc cối, trộn đều và giã nhỏ. Với loại cỏ thơm bình thường nó đã rất thơm rồi, nhưng khi chế biến thì mùi hương thơm sẽ nhân lên gấp bội. Gia đình chị Djom xem muối cỏ thơm như một thứ gia vị đặc biệt, không thể thiếu trong mâm cơm hằng ngày.

“Khi giã cỏ thơm, hương vị của nó như được đánh thức, quyện cùng các loại gia vị khác làm thành hương thơm khó tả, kích thích vị giác. Muối thành phẩm có vị cay nồng của ớt, vị mặn của muối biển và hương thơm đặc biệt của cỏ. Muối groach có thể dùng với tất cả các loại đồ ăn và trái cây nhưng ngon nhất vẫn là thịt nướng và thịt gác bếp”, chị H’Djom nói và cho biết thêm, ở Gia Lai muối cỏ thơm rất được ưa chuộng. Hàng của chị làm ra không đủ để cung ứng ra thị trường nên nhiều khi phải thu mua cỏ từ người dân với giá rất cao. Nhờ thế, người Gia Rai ở huyện Ia Pa có thêm thu nhập, cải thiện cuộc sống.

“Cỏ thơm ngày càng hiếm, nơi tôi ở hầu như không tìm được cỏ thơm, cho nên tôi phải nhập cỏ từ huyện Ia Pa chế biến và bán. Hiện nay, lọ muối 100 gram được bán với giá 50.000 đồng. Ngoài ra, tôi còn bán cỏ thơm khô, chưa chế biến với một bó 50 gram có giá 25.000 đồng. Khách hàng của mình không chỉ riêng trong huyện Krông Pa, mà đơn hàng còn trải khắp cả trong và ngoài tỉnh”, chị H’Djom bộc bạch.

NGỌC HÒA