Menu
  1. Chính trị
  2. Văn hóa
  3. Nghệ thuật
  4. Giải trí
  5. Du lịch
  6. Thể thao
  7. Gia đình
  8. Kinh tế
  9. Ẩm thực
  10. Đời sống
  11. Nhịp sống số
  12. Pháp luật
  13. Thế giới

Văn hóa

29 Tháng Ba 2024

Thể chế phát triển văn hóa phải gắn liền với sự phát triển của tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội

Thứ Hai 27/02/2023 | 22:30 GMT+7

VHO- Bàn về sức mạnh mềm văn hóa Việt Nam và giải quyết những điểm nghẽn để văn hóa phát triển, các diễn giả, đại biểu cho rằng cần tạo cơ chế mạnh mẽ để văn hóa phát triển. Phiên thảo luận bàn tròn của Hội thảo khoa học cấp quốc gia "80 năm Đề cương về văn hóa Việt Nam (1943 - 2023) - Khởi nguồn và động lực phát triển" diễn ra sáng 27.2 đã có những thảo luận sâu về vấn đề này.

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà cùng các đại biểu bên hành lang Hội thảo khoa học cấp quốc gia "80 năm Đề cương về văn hóa Việt Nam (1943 - 2023) - Khởi nguồn và động lực phát triển"

Khơi thông các nguồn lực để phát triển văn hóa Việt Nam

Thứ trưởng Bộ VHTTDL Tạ Quang Đông cho rằng, có ba vấn đề phải quan tâm nhiều hơn để phát triển văn hóa, đó là nâng cao ý thức nhận thức và hành động của toàn xã hội về xây dựng nền văn hóa mới trong thời kỳ công nghiệp hóa- hiện đại hóa, hội nhập quốc tế. Bên cạnh đó tiếp tục đấu tranh với những biểu hiện sai trái. Tạo điều kiện về thể chế, khơi thông nguồn lực con người và vật chất, từ nguồn đầu tư của nhà nước và xã hội hóa cho văn hóa. Hoàn thiện môi trường về pháp lý, hệ thống lý luận về quản lý văn hóa. Tiếp tục gắn bó chặt chẽ với các địa phương cũng như các bộ, ban, ngành để thực hiện tốt Nghị quyết, quan điểm của Đảng và kết luận của Tổng Bí thư tại Hội nghị văn hóa toàn quốc năm 2021.

Cũng với câu chuyện thể chế để phát triển văn hóa và sức mạnh mềm văn hóa Việt Nam, PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương khẳng định: Cần phải khơi thông các nguồn lực để chuyển hóa nguồn tài nguyên văn hóa phong phú của Việt Nam, khơi thông được sức sống của con người Việt Nam. Khi khơi thông được nguồn lực, áp dụng tiến bộ khoa học công nghệ sẽ trả lời được câu chuyện tại sao Việt Nam được các nhà phân tích quốc tế đánh giá là một quốc gia có sức mạnh mềm văn hóa vô cùng phong phú nhưng cho đến nay chúng ta chưa lọt vào danh sách 30 quốc gia là các cường quốc về văn hóa.

“Điều này cũng đã khiến cho chúng tôi theo đuổi câu chuyện về sức mạnh mềm văn hóa Việt Nam hàng chục năm nay. Theo chúng tôi, làm gì thì cũng phải có điểm tựa. Điểm tựa ở đây là Đề cương về văn hóa Việt Nam. Chúng ta có thể soi chiếu hai nội hàm. Nội hàm về sức mạnh mềm văn hóa và nội hàm tân dân chủ. Sức mạnh mềm dân văn hóa xác định phải làm thế nào để gia tăng được sức hấp dẫn, sức lôi cuốn và sự thuyết phục của một nền văn hóa trong quan hệ quốc tế. Có nghĩa là phải tạo được sức hút sức lôi cuốn sức thuyết phục trong chính dân tộc của chúng ta và sẽ lan tỏa được điều đó thông qua các mối quan hệ quốc tế. Việc này phụ thuộc vào nhiều vấn đề và tạo ra mối liên kết của các bên như: ngoại giao văn hóa, truyền thông”, bà Phương lý giải.

Thứ trưởng Tạ Quang Đông cho rằng cần tạo điều kiện về thể chế, khơi thông nguồn lực con người và vật chất để phát triển văn hóa

Để làm được điều này, liên quan đến rất nhiều vấn đề và rõ ràng câu chuyện này không còn là câu chuyện của ngành Văn hóa của Bộ VHTTDL mà là câu chuyện của toàn bộ hệ thống chính trị xã hội của chúng ta. Nếu như chúng ta đặt mình vào 80 năm về trước, khi mà Đề cương về văn hóa Việt Nam ra đời, với mục tiêu xây dựng một nền văn hóa tân dân chủ có tính dân tộc, khoa học và đại chúng, chúng ta mới thấy tầm nhìn của Đề cương đó về sức mạnh mềm văn hóa.

“Những vấn đề được đặt ra ở Đại hội XIII về văn hóa cũng cho thấy sự tương đồng với Đề cương về văn hóa Việt Nam. Vậy thì tại sao chúng ta không dựa vào đề cương này và huy động sự vào cuộc của toàn xã hội trong phát triển văn hóa. Chúng tôi rất mong muốn tạo ra được mô hình ba nhà: nhà nước nhà đầu tư và nhà sáng tạo để tạo ra một sự chuyển động. Chúng ta sẽ chỉ làm được điều này khi coi văn hóa là một ngành được đầu tư như một “mặt trận” và “mặt trận” này cần phải được đầu tư như chúng ta đã đầu tư cho y tế, giáo dục, giao thông”, bà Phương nêu.

Bên cạnh đó, cần phải khẳng định văn hóa có tính đặc thù. Không phải lúc nào cũng đưa tính thị trường của văn hóa lên trên nhưng văn hóa cũng có tính thị trường nên chúng ta phải phân tích và áp dụng một cách uyển chuyển, linh hoạt với thực tế. Có những ngành Văn hóa mang tính đặc thù như các ngành nghệ thuật: cải lương, tuồng, chèo... phải có một cơ chế đặc thù để phát triển chứ không thể tự chủ hoàn toàn được. Mặt khác, nếu chúng ta tư duy văn hóa như một ngành Công nghiệp Văn hóa, trở thành mũi nhọn, có thể đến năm 2025 sẽ đạt được 7% GDP.

Phiên thảo luận bàn tròn của Hội thảo khoa học cấp quốc gia "80 năm Đề cương về văn hóa Việt Nam (1943 - 2023) - Khởi nguồn và động lực phát triển" diễn ra sáng 27.2

Hiện nay, thống kê gần nhất đến năm 2018 ngành Công nghiệp Văn hóa đạt 3,61% GDP, đóng góp cho công ăn việc làm là 6%. Điều này cho thấy chúng ta chưa phát hiện phát huy được tiềm năng và lợi thế điểm nghẽn để văn hóa có thể phát triển. Cụ thể là Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư PPP chưa đặt văn hóa như một ngành ưu tiên, hợp tác công- tư còn nhiều điểm nghẽn. Ngành Văn hóa rất mong muốn khơi thông, giải quyết câu chuyện này triệt để hơn nữa. Chúng ta có một nguồn tài nguyên văn hóa vô cùng dồi dào việc quan trọng là làm sao nguồn tài nguyên đó được lan tỏa một cách sâu rộng nhất và công tác chuyển đổi số di sản được thực hiện nhanh nhất, tạo cơ chế mạnh mẽ cho văn hóa phát triển.

Ông Nguyễn Việt Nam, đại diện doanh nghiệp sáng tạo TiredCity ở góc nhìn của một người trẻ cho biết: “Cần một cái nhìn xuyên suốt trong phát triển văn hóa. Ở đó, có sự kết hợp tài nguyên vô hạn và sự sáng tạo nhiệt huyết của người trẻ. Xây dựng cầu nối văn hóa gắn với giới trẻ để người trẻ không vùi đầu vào tháp ngà. Các bạn trẻ xứng đáng với nhiều hơn nữa những thử thách để cùng trân trọng giá trị Việt, khơi gợi trí tưởng tượng, sáng tạo. Từ đó, tiếp tục khơi gợi, lan truyền sức mạnh của trí tưởng tượng và sự trân trọng những giá trị Việt Nam”

PGS.TS Trần Quốc Toản, Ủy viên hội đồng lý luận Trung ương, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng chính phủ nhấn mạnh cần có nhận thức đúng, đầy đủ, phù hợp về bản chất của phát triển văn hóa trong điều kiện kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế

Thể chế không phù hợp sẽ kìm hãm sự phát triển

PGS.TS Trần Quốc Toản, Ủy viên hội đồng lý luận Trung ương, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng chính phủ nêu: Trong đề cương văn hóa 1943 đã đưa ra một luận điểm rất quan trọng: “Nền tảng kinh tế của một xã hội và chế độ kinh tế dựng trên nền tảng ấy quyết định toàn bộ văn hóa của xã hội”. Đó cũng chính là cơ sở để xây dựng thể chế phát triển văn hóa. Nguyên tắc dân tộc hóa, đại chúng hóa, khoa học hóa cũng dựa trên luận điểm này.

Ngày nay trên thế giới, cả về lý luận và thực tiễn đều có sự thống nhất cao là thể chế đóng góp vai trò quyết định đối với sự phát triển của một quốc gia nói chung và trong từng lĩnh vực. Thể chế phù hợp sẽ tạo động lực phát triển, thể chế không phù hợp sẽ kìm hãm sự phát triển, thậm chí làm biến dạng sự phát triển. Vấn đề đặt ra là phải nhận thức đúng và xây dựng được một thể chế phù hợp, hiệu quả.

Ông Trần Quốc Toản đánh giá: “Hiện nay, có những nhận thức khác nhau về bản chất và cấu trúc của thể chế phát triển nhưng có sự thống nhất khá cao rằng: Thể chế phát triển là một cấu trúc đồng bộ bởi ba thành tố chính. Các chủ thể tham gia gọi là “người chơi”, khung khổ pháp luật, cơ chế, chính sách để các chủ thể hoạt động gọi là “luật chơi”, nội dung và môi trường, lĩnh vực mà các chủ thể hoạt động gọi là “sân chơi”. Điều này đòi hỏi sự đồng bộ giữa ba thành tố trên bình diện chung và phải cụ thể trong từng lĩnh vực”.

Ở nước ta, về mặt chính thức, trước Đại hội XIII của Đảng mới chỉ đề cập đến thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Đến Đại hội XIII, lần đầu tiên đề cập đến xây dựng thể chế phát triển tổng hợp đồng bộ về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội và môi trường sinh thái đảm bảo cho đất nước phát triển nhanh bền vững. Đồng thời đặt ra yêu cầu phải xây dựng và hoàn thiện thể chế phát triển trong từng lĩnh vực cụ thể, trong đó có văn hóa, phù hợp với điều kiện của đất nước; phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế.

Hội thảo khoa học cấp quốc gia "80 năm Đề cương về văn hóa Việt Nam (1943 - 2023) - Khởi nguồn và động lực phát triển" diễn ra sáng 27.2, trực tiếp tại Hà Nội và trực tuyến tại đầu cầu 63 tỉnh, thành phố trên toàn quốc

Thể chế phát triển văn hóa có những đặc trưng chung của thể chế phát triển nhưng có những đặc trưng riêng thể hiện bản chất, tính chất, hình thức phát triển văn hóa trong điều kiện kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế. Trong đó, cốt lõi là sự chi phối của các giá trị văn hóa không hoàn toàn giống như các giá trị kinh tế mà nó còn mang giá trị con người, chính trị, văn hóa, xã hội, đạo đức...

Mặc dù trong điều kiện kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế phải phát triển thị trường văn hóa, dịch vụ văn hóa, công nghiệp văn hóa... nhưng không phải tất cả các lĩnh vực, các sản phẩm văn hóa đều là hàng hóa, đều bị chi phối đầy đủ các quy luật của thị trường. Có không ít những lĩnh vực văn hóa không thể phó mặc cho cơ chế thị trường, lại có những lĩnh vực cần vận dụng cơ chế thị trường phù hợp, hiệu quả.

Vì vậy, vấn đề đặt ra là cần có nhận thức đúng, đầy đủ, phù hợp về bản chất của phát triển văn hóa trong điều kiện kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế. Từ đó, nhận thức đúng về xây dựng thể chế, phát triển văn hóa trên bình diện chung cũng như trong từng lĩnh vực văn hóa. Điều quan trọng là thể chế phát triển văn hóa phải gắn liền với sự phát triển của tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội để văn hóa trở thành nhân tố bên trong, nội dung bản chất và sức mạnh nội sinh của mỗi chủ thể trong mỗi lĩnh vực phát triển của đất nước, nhất là trong điều kiện cuộc cách mạng công nghệ 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ.

Ông Trần Quốc Toản nhấn mạnh việc phải nghiên cứu lý luận và tổng kết thực tiễn để xây dựng đồng bộ ba thành tố của thể chế gồm văn hóa với “người chơi”, “luật chơi” và “sân chơi” trên bình diện chung cũng như đối với từng lĩnh vực văn hóa. Đặc biệt, trong đó phải chế định rõ vai trò trách nhiệm, quyền hạn, nghĩa vụ, lợi ích, trách nhiệm xã hội, trách nhiệm giải trình của tất cả các chủ thể liên quan, nhất là chủ thể nhà nước và các chủ thể hoạt động văn hóa và nhân dân trên cơ sở đó xây dựng các cơ chế chính sách phát triển văn hóa phù hợp hiệu quả.

THÚY HÀ; ảnh: TRẦN HUẤN

Print

Danh mục theo ngày

«Tháng Ba 2024»
T2T3T4T5T6T7CN
26
27
28
29
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
293031
1234567

© BÁO VĂN HÓA ĐIỆN TỬ
Cơ quan chủ quản: Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch
Giấy phép Báo điện tử số: 422/GP-BTTTT cấp ngày 19.8.2016
Bản quyền thuộc về Báo Văn hóa. Mọi hành động sử dụng nội dung đăng tải trên Báo điện tử Văn hóa tại địa chỉ www.baovanhoa.vn phải có sự đồng ý bằng văn bản của Báo điện tử Văn hóa.
Liên hệ quảng cáo: 024.8220036

Tổng Biên tập: NGUYỄN ANH VŨ

Phó tổng Biên tập: PHAN THANH NAM

Phó tổng Biên tập: NGUYỄN VĂN MƯỜI

Số 33 ngõ 294/2 Kim Mã, phường Kim Mã, quận Ba Đình, TP Hà Nội
Điện thoại: 024.38220036 - FAX: 024.38229302
Email: baovanhoa@fpt.vn

Close 2024 Bản quyền thuộc về Báo Văn hóa
Back To Top