VHO- Đã từ lâu, nhiều thế hệ nghệ sĩ tên tuổi cũng như trên nhiều sân khấu lớn nhỏ đã từng vang lên giai điệu Giận mà thương, thế nhưng không mấy ai biết đó là bài hát được sinh ra từ vở kịch Khi ban đội đi vắng của nhà viết kịch Nguyễn Trung Phong.

Vở kịch Khi ban đội đi vắng tác giả Nguyễn Trung Phong viết vào năm 1967, nhằm phản ánh thực trạng đời sống nông thôn trong thời kỳ hợp tác hóa nông nghiệp. Sau vở kịch được đội văn nghệ xã Diễn Bình biểu diễn do đạo diễn Nguyễn Trung Đính dàn dựng thành công và đưa lên sân khấu chuyên nghiệp ở tỉnh Nghệ An.

Tác giả Nguyễn Trung Phong đã trăn trở nghiên cứu và tìm ra được làn điệu dân ca cho bài hát nổi tiếng này là Giận mà thương: "Anh ơi chứ khoan vội... bực mình/ Em xin kể lại cho anh tỏ tường/Anh cứ nhủ rằng em không thương/ Em đo lường thì rất cặn kẽ/ Chính thương anh nên em bàn với mẹ/ Phải ngăn anh không đi chuyến ngược lường.../ Giận thì giận mà thương thì thương/ Anh đi sai đường em không chịu nổi/ Anh ơi anh xin đừng có giận vội/ Trước tiên anh phải tự trách mình...".

Vậy nhưng, qua nhiều thế hệ nghệ sĩ trên cả nước cũng chỉ giới thiệu bài hát Giận mà thương là dân ca Trung Bộ, một số ca sĩ khác cũng giới thiệu là dân ca Nghệ Tĩnh hay dân ca Ví, giặm Nghệ Tĩnh mà không có tên tác giả; hay như một số ca sĩ trẻ cũng chỉ giới thiệu là dân ca Nghệ Tĩnh cải biên của Nguyễn Trung Phong.

Nói dân ca Trung Bộ hay dân ca Ví, giặm không có tên tác giả là nói chung chung, hoặc dân ca Nghệ Tĩnh do Nguyễn Trung Phong cải biên là không đúng. Về vấn đề này, nhiều người nghiên cứu, sưu tầm tư liệu về nhà viết kịch Nguyễn Trung Phong đã đính chính và khẳng định bài hát Giận mà thương là tác phẩm của tác giả Nguyễn Trung Phong.

Vấn đề này cũng đã được các nhà thơ, nhạc sĩ, nghệ sĩ, các nhà quản lý văn hóa  khẳng định tại cuộc hội thảo về "Nhà viết kịch Nguyễn Trung Phong với nền kịch hát dân ca Ví Giặm " do Sở VHTT tỉnh Nghệ An phối hợp với Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam tổ chức vào tháng 10.2019 tại TP. Vinh. 

Theo các nhà nghiên cứu, nếu như nhạc sĩ An Thuyên còn sống thì câu trả lời sẽ dễ dàng hơn bởi chính Nguyễn Trung Phong là người thầy đưa An Thuyên vào đoàn dân ca và có khoảng thời gian cùng nhau đi dọc bờ Sông Lam để cảm nhận và sáng tác âm nhạc vùng quê Xứ Nghệ.

Khi Giận mà thương ra đời có nhạc sĩ Mai Hồng, nhạc sĩ Thanh Tùng trực tiếp nghe tác giả Nguyễn Trung Phong hát và đã cổ vũ động viên. Các thế hệ nhạc sĩ kế tiếp như nhạc sĩ Thanh Lưu,  Văn Thế cũng khẳng định điều này. Các NSND Tiến Dũng, NSND Hồng Lựu  từng nói rằng Giận mà thương là của tác giả Nguyễn Trung Phong, xuất phát từ vở kịch “Khi ban đội đi vắng”.

Khi sáng tác bài hát Trông cây lại nhớ đến người, nhạc sĩ Đỗ Nhuận cũng mới biết là dựa vào làn điệu Giận mà thương làm nền nhạc, cho nên nhạc sĩ dù chưa gặp nhưng cũng gửi tặng Nguyễn Trung Phong nhuận bút bài hát cho tác giả nhạc và một quyển lịch bìa ni lông có ghi dòng chữ: "Kính tặng anh Nguyễn Trung Phong đồng tác giả hợp tác vô tình”.

Bài hát  nổi tiếng Giận mà thương được lan tỏa rộng rãi và đi vào lòng công chúng bấy lâu nay vì thế cần được trả lại tên tác giả, “cha đẻ” của tác phẩm- nhà viết kịch Nguyễn Trung Phong .

NGUYỄN THANH