VHO - Văn Hóa Xuân Giáp Thìn 2024 mang đến cho quý bạn đọc một chủ đề tưởng quen mà lạ: Công nghiệp văn hóa.

Bảo vật quốc gia Đầu rồng Thăng Long đang được bảo quản, trưng bày tại Hoàng thành Thăng Long 

Nếu tính thời điểm hình thành từ năm 1986 khi quan điểm về phát triển Công nghiệp văn hóa được Đảng ta đưa vào trong các  văn kiện các kỳ Đại hội Đảng, văn kiện các Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương thì anh “Công” nhà  ta cũng đã ngấp nghé bước sang tuổi 40. Còn nếu được gọi tên cụ thể, duy danh định nghĩa thì đã có  tại Nghị quyết Trung ương 5 khoá VIII (1998), đặc biệt là Nghị quyết Trung ương 9 khóa XI (2014) nhẩm tuổi ra cũng không phải là ít. Đáng lẽ quen, sao vẫn còn lạ? 
Du lịch được xem là ngành kinh tế tổng hợp. Điều đó cũng đúng  cho Công nghiệp văn hóa, thậm chí còn hơn. Hiếm có lĩnh vực nào đa ngành, đa nghề như Công  nghiệp văn hóa, bao gồm 12 lĩnh  vực liên quan tới nhiều Bộ, ngành khác nhau. Nhiều nhưng thiếu kết  nối mạng lưới và hợp tác làm việc.  Ở đâu cũng thấp thoáng, đồng  nghĩa với tản mạn, manh mún, thiếu trọng tâm, trọng điểm. Nói  như Phó Thống đốc Ngân hàng  Nhà nước Việt Nam Phạm Thanh Hà, “chúng ta có 21 ngành kinh tế  quốc dân, ngành Công nghiệp văn  hóa nằm rải rác đâu đó trong các  ngành kinh tế quốc dân này”.  
Xác định được vị thế để có cái nhìn vị nể, trở thành ngành kinh tế mũi nhọn trong tương lai, chắc chắn các ngành Công nghiệp văn hóa cần một cuộc xoay chuyển. Đáng mừng, đã có những cánh én đầu tiên. 
Hãy bắt đầu từ Hà Nội, thành  phố đầu tiên của Việt Nam được  công nhận là Thành phố sáng tạo  của UNESCO. 
Chỉ mấy tháng trước đây thôi, không ai nghĩ rằng tháp nước quen thuộc, vô hồn ở Hàng Đậu lại lột xác, trở thành điểm tham quan ken kín; đầu máy xe lửa hơi nước  cũ rích, gỉ sét tại Xí nghiệp Đầu  máy xe lửa Gia Lâm “bỗng hóa tâm  hồn”, trở thành điểm khám phá  độc đáo trên hành trình“Chuyến  tàu di sản”, kết nối hai nhà ga lịch sử của Hà Nội là Long Biên - Gia  Lâm. Đó là chưa nói từ hơn một  năm nay, với những chương trình tour đêm tham quan di tích lịch sử Nhà tù Hỏa Lò, Giải mã Hoàng  thành Thăng Long, chương trình trải nghiệm đêm Văn Miếu - Quốc  Tử Giám…, số khách tăng 200% so với trước khi thực hiện. 

Trung tâm Bảo tồn di sản Thăng Long - Hà Nội. Ảnh: Quang Tấn

Cũng hơn một năm nay, ai có  ngờ rằng, không gian hàn lâm, tĩnh lặng của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam ở góc phố Nguyễn Thái  Học - Cao Bá Quát lại có những  chiều nhạc sâu lắng, đông khách  đến thế. Vào trong xem tranh  “Trực tuyến - Liên thông - Đa  phương thức”, ra ngoài khuôn  viên thưởng thức hoà nhạc cổ điển,  ưdu khách háo hức, xếp hàng chờ  những chương trình nối tiếp! Đâu là chìa khoá thành công, dù  chỉ là những điểm sáng khởi đầu,  nhỏ nhoi, khiêm tốn? 
Câu trả lời rất rõ: Đổi mới sáng tạo! Những địa chỉ quen bỗng lạ. Những nơi hoang vắng, không  người, kén khách được lạ hóa bởi  những ý tưởng độc đáo, táo bạo,  những bước đi đột phá mang lại  sự tươi mới, trở thành những điểm đến hấp dẫn, lý tưởng. Những con gà bắt đầu biết đẻ trứng vàng. Âu  đó cũng là bản chất Công nghiệp văn hóa. Không phải ngẫu nhiên thuật ngữ Công nghiệp văn hóa (Cultural industries) thường gắn với Công nghiệp sáng tạo (Creative  industries) và khởi nghiệp (start-up). Đáng mừng, không chỉ có những cánh én. Mùa Xuân đang vẫy gọi. Những ngày cuối năm Quý Mão, Bộ VHTTDL tham mưu và được sự  đồng ý của Thủ tướng Chính phủ, Hội nghị đầu tiên và quan trọng,  có ý nghĩa chiến lược về phát triển  các ngành Công nghiệp văn hóa  Việt Nam đã diễn ra trên quy  mô toàn quốc. Tại “Hội  nghị Diên Hồng” này, Thủ tướng Phạm Minh Chính chỉ đạo sớm xây dựng, hoàn thiện các  cơ chế, chính sách liên quan với tinh  thần “sau Hội nghị có chuyển biến  về nhận thức, tư duy và hành động, tạo ra sản phẩm, kết quả cụ thể cho  phát triển ngành Công nghiệp văn hóa”, đồng thời ông khẳng định: “Điều kiện, không gian phát triển  công nghiệp văn hóa, đổi mới sáng  tạo, khoa học công nghệ và văn  hóa nghệ thuật lành mạnh, đậm  đà bản sắc dân tộc, phù hợp xu thế  thời đại, tiến bộ của nhân loại là  không có giới hạn”. 
Không có giới hạn trong đổi mới  sáng tạo, hoàn thiện thể chế, khơi thông nguồn lực. Đó cũng là tiếng gọi từ trái tim, mệnh lệnh sống còn trên  tất cả các lĩnh vực của cuộc sống. 
Chào năm mới, Xuân Giáp Thìn  với biết bao dự cảm tốt lành cùng niềm tin vững chắc về một Việt Nam hùng cường, đất nước hóa Rồng. Tương lai xán lạn đang chờ đón dân  tộc chúng ta!

PHAN THANH NAM