VHO - Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian của tác giả Ocean Vương đang “gây bão” dư luận xã hội, thu hút sự quan tâm, tranh luận sôi nổi của nhiều phụ huynh về nội dung 18+.

 Sách “Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian” gây tranh cãi vì nội dung 18+ không phù hợp với lứa tuổi học sinh

 Trước đó, Sở GD&ĐT TP.HCM đã yêu cầu các cơ sở giáo dục trên địa bàn rà soát, thận trọng việc sử dụng tài liệu không phải là SGK trong nhà trường, sau sự cố liên quan đến cuốn sách nói trên. Mới đây, Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành (Bộ TT&TT) Nguyễn Nguyên đã có công văn yêu cầu NXB Hội Nhà văn thẩm định lại Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian.

Thu hồi toàn bộ sách đã phát cho học sinh

Theo Sở GD&ĐT TP.HCM, ngay sau khi tiếp nhận thông tin về việc Trường Quốc tế TP.HCM phát sách “nhạy cảm” cho HS trong một hoạt động đọc sách tại kỳ nghỉ lễ vừa qua, Sở đã làm việc và yêu cầu thu hồi toàn bộ sách, báo cáo gấp nội dung và giải quyết của Nhà trường về vụ việc. Được biết, sau chỉ đạo của Sở, nhà trường đã thu hồi toàn bộ 19 cuốn sách đã cấp phát cho HS lớp 11.

Cũng sau sự cố này, Sở GD&ĐT TP.HCM yêu cầu các cơ sở giáo dục lựa chọn tài liệu tham khảo phải tuân theo hướng dẫn của Thông tư 21/2014/TT-BGDĐT Quy định về quản lý và sử dụng xuất bản phẩm tham khảo trong các cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông và giáo dục thường xuyên của Bộ GD&ĐT. Sở cũng yêu cầu Trường Quốc tế TP.HCM nghiêm túc khắc phục và kiểm điểm phê bình giáo viên (tùy theo mức độ vụ việc), vì đã không kiểm soát được nội dung tổ chức hoạt động giáo dục của mình, dẫn đến thông tin tiêu cực, phản cảm.

Được biết, sự việc bắt đầu từ chiều ngày 2.5, một bài đăng trong nhóm phụ huynh các trường quốc tế cho hay, trước kỳ nghỉ lễ, học sinh lớp 11 tại ISHCMC (Trường Quốc tế TP.HCM) được giáo viên phát cuốn Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian của tác giả Ocean Vương. Thế nhưng, phụ huynh vô cùng bàng hoàng khi tận mắt đọc những trang văn “với những ngôn từ đồi trụy, nhớp nhúa, nội dung khiêu dâm”: “Bản thân tôi là phụ nữ ngoài 40, nhưng khi đọc những câu văn này, tôi còn đỏ mặt tía tai, huống hồ gì con nhà tôi mới chỉ là một HS vô cùng non nớt. Tôi ngồi đọc sách cùng con mà giận run cả người vì không hiểu nhà trường biên soạn chương trình thế nào, giáo viên trình độ chuyên môn ra sao mà lại có thể lựa chọn một tác phẩm như vậy để dạy cho HS”.

Dưới bài đăng, đa số các bình luận đều cho rằng nội dung sách rất dung tục, thô thiển, không phù hợp để giảng dạy trong nhà trường. Lên tiếng về vấn đề này, đại diện ISHCMC bày tỏ: “Tác giả Ocean Vương thuộc danh mục đọc tham khảo, gồm nhiều ngôn ngữ, do Chương trình Tú tài Quốc tế (IB) giới thiệu. Các tác phẩm của ông cũng được phổ biến rộng rãi tại Việt Nam. Tuy nhiên, sau khi nhận được phản ánh quan ngại của phụ huynh về tác phẩm, nhà trường đã thu hồi các ấn bản trên và đánh giá, xem xét quy trình mà tác phẩm được giới thiệu cho HS”.

Theo Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành, khi nhận được thông tin, Cục đã đề nghị NXB Hội Nhà văn báo cáo về Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian. Trong khoảng 10 ngày, NXB sẽ gửi lại báo cáo về các vấn đề xoay quanh nội dung sách. Cũng theo ông Nguyễn Nguyên, Cục gửi sách đến đội ngũ chuyên gia để thẩm định lại, căn cứ vào báo cáo và thẩm định, đơn vị sẽ thực hiện chức năng quản lý theo quy định của pháp luật. Trách nhiệm cao nhất sẽ thuộc về Giám đốc, Tổng biên tập của NXB trong việc sản xuất, phát hành nội dung xuất bản phẩm.

Không phải tác phẩm nào cũng phù hợp

Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian (tựa tiếng Anh: On Earth We’re Briefly Gorgeous) là tiểu thuyết đầu tay của tác giả người Mỹ gốc Việt Ocean Vương, xuất bản lần đầu tại Mỹ vào tháng 6.2019; bản dịch tiếng Việt của Khánh Nguyên ra mắt vào tháng 12.2021, do Công ty CP Văn hóa và Truyền thông Nhã Nam liên kết với NXB Hội Nhà văn ấn hành.

Ocean Vương sinh ra ở TP.HCM, lớn lên tại Mỹ, sớm nổi lên như một nhà thơ và nghệ sĩ trình diễn thơ. Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian là câu chuyện kể lại quá trình trưởng thành của người nghệ sĩ, được viết dưới dạng bức thư của đứa con trai gửi cho mẹ mình - một thợ làm móng đưa con sang Mỹ nhập cư. Chủ đề bao trùm tác phẩm là tình mẫu tử, thân phận và danh tính của thế hệ sống trong chiến tranh và thế hệ kế thừa của người nhập cư. Bên cạnh đó, cuốn sách còn là lời tự thuật của một thiếu niên đang tuổi mới lớn về tình dục đồng giới…

Sẽ không có gì đáng bàn nếu như nội dung quyển sách không có những phần nhạy cảm, thậm chí “phản cảm” như bức xúc của vị phụ huynh nói trên, vì những miêu tả quá trực tiếp, chi tiết và trần trụi. Phần nói về nội dung 18+ này trải dài, rải rác trong rất nhiều đoạn của gần 20 trang, một dung lượng không hề nhỏ trong tổng thể cuốn sách.

Ở những dòng đầu tiên tác giả ghi “Dành tặng mẹ”, thế nhưng khi miêu tả những phần nhạy cảm, Ocean Vương (ngại ngùng) bảo: “… Con chỉ dám kể với mẹ những điều sau đây vì khả năng lá thư này đến tay mẹ vô cùng mong manh - chính vì mẹ không thể đọc được nên con mới có thể kể ra”. Vì thực tế, mẹ của tác giả mù chữ.

TS Đào Lê Na, giảng viên Trường ĐH KHXHNV (ĐH Quốc gia TP.HCM), chuyên gia đã từng tiếp xúc với tác giả và nghiên cứu sâu về cuốn sách nêu quan điểm: “Với mình, học sinh THPT, nhất là học sinh yêu văn chương nên tiếp cận với nhiều tác phẩm thuộc nhiều đề tài khác nhau. Làm sao để hiểu những chấn thương trong chiến tranh, nạn phân biệt chủng tộc, nỗi đau của người Việt đồng tính nhập cư trên đất Mỹ… nếu không tiếp cận những tác phẩm như thế này. Tuy nhiên, khi giới thiệu cho học sinh, giáo viên cần cho biết trước về những chi tiết nhạy cảm có trong sách và cũng cần có buổi trao đổi, hướng dẫn để hiểu vì sao những đoạn như vậy lại cần thiết trong tác phẩm”.

Sau khi đã đọc ebook tiếng Anh để đối chiếu với bản dịch tiếng Việt, TS Ngữ văn Hà Thanh Vân nhận định, Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian là tác phẩm không quá đặc sắc. Có những tác phẩm cùng chủ đề nhưng hay hơn, ấn tượng hơn nhiều, và hoàn toàn có thể chọn để giới thiệu trong nhà trường. Ocean Vương là người viết có ngôn ngữ giàu chất thơ, tuy nhiên bản dịch của Khánh Nguyên thì lại không hề chuẩn, thậm chí mắc nhiều sai lầm thô thiển về cách dùng từ. Không chỉ riêng ở những đoạn văn bị coi là khiêu dâm, mà tác phẩm còn mắc nhiều lỗi dịch.

“Tôi cho rằng tác phẩm bị phản ứng phần lớn nguyên nhân đến từ bản dịch chất lượng không tốt, làm giảm giá trị văn học đồng thời tạo ra nhận định rằng tác phẩm mang tính khiêu dâm nếu chỉ đọc một số đoạn trích. Từ đó có thể thấy, không phải tác phẩm văn học nào được ca ngợi cũng phù hợp để đưa vào môi trường học đường, mà cần có sự giới thiệu mang tính định hướng trước của giáo viên. Và một bản dịch chất lượng không tốt cũng góp phần tiếp tay “giết chết” tác phẩm trong lòng người đọc”, TS Vân nói.