VHO- Tiếp theo Hội nghị lấy ý kiến dự thảo Nghị định quy định xét tặng danh hiệu NNND, NNƯT, chiều ngày 22.6 tại Hà Nội, Bộ VHTTDL tổ chức Hội nghị lấy ý kiến góp ý dự thảo Nghị định quy định xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về VHNT. Thứ trưởng Trịnh Thị Thủy chủ trì Hội nghị.

Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về VHNT cho đại diện gia đình nhạc sĩ Phan Hồng Đăng, ảnh: TRẦN HUẤN

Hội nghị có sự tham dự của đại diện lãnh đạo các Cục, Vụ của Bộ VHTTDL, các Sở VHTTDL, Sở VHTT các địa phương, các Hội VHNT chuyên ngành, các chuyên gia, nhà quản lý...
Lấp những “khoảng trống”
Báo cáo về công tác triển khai xây dựng Nghị định quy định xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về VHNT, Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ Tô Linh Hương cho biết, mục đích ban hành Nghị định quy định xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về VHNT thay thế Nghị định số 90/2014/NĐ-CP ngày 29.9.2014 (Nghị định 90) và Nghị định số 133/2018/NĐ-CP ngày 1.10.2018 (Nghị định 133) theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật nhằm hoàn thiện, khắc phục những vấn đề còn bất cập của hai Nghị định 90, 133, mang lại cơ sở pháp lý đầy đủ hơn trong việc xét tặng và truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về VHNT cho tác giả sáng tạo tác phẩm VHNT, góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật về thi đua, khen thưởng nói chung và pháp luật về thi đua, khen thưởng đối với lĩnh vực VHNT nói riêng.

Dự thảo Nghị định quy định xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về VHNT được Bộ VHTTDL thực hiện đúng quy trình theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Bộ VHTTDL đã tổ chức Hội nghị tổng kết thực hiện Nghị định 90 và Nghị định 133 sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị định 90 tại 2 khu vực phía Bắc, phía Nam. Bộ cũng đã thành lập Ban Soạn thảo, Tổ biên tập xây dựng dự thảo Nghị định gồm đại diện các cơ quan, đơn vị thuộc các Bộ, ngành liên quan.

Tại lễ trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về VHNT năm 2021, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng trao tặng Giải thưởng Nhà nước về VHNT cho các tác giả, thân nhân tác giả, ảnh: TRẦN HUẤN

“Dự thảo Nghị định được xây dựng trên cơ sở bám sát quy định của Luật Thi đua, khen thưởng năm 2022; kế thừa các quy định đang phù hợp với thực tiễn công tác xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về VHNT về đối tượng, tiêu chuẩn, quy trình, thủ tục, hồ sơ quy định tại Nghị định 90 và Nghị định 133”, bà Tô Linh Hương cho biết.
Dự thảo Nghị định gồm 5 chương, 20 điều, quy định đối tượng, tiêu chuẩn, quy trình, thủ tục xét tặng hoặc truy tặng “Giải thưởng Hồ Chí Minh”, “Giải thưởng Nhà nước” về VHNT. Dự thảo Nghị định đang được đăng tải trên Cổng thông tin điện tử Chính phủ và Bộ VHTTDL để xin ý kiến rộng rãi các đối tượng chịu sự điều chỉnh của Nghị định trong thời gian 60 ngày. Đồng thời, Bộ VHTTDL đã có Công văn gửi kèm hồ sơ dự thảo Nghị định đến các Bộ, ngành, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, Liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam, các Hội VHNT chuyên ngành Trung ương, Hội VHNT các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, Sở VHTTDL, Sở VHTT, các chuyên gia và các đối tượng liên quan khác để xin ý kiến.
“Hội nghị lấy ý kiến góp ý về dự thảo Nghị định sẽ được tổ chức tại Hà Nội và TP. HCM. Từ các ý kiến góp ý, Bộ VHTTDL sẽ tổng hợp, rà soát, nghiên cứu tiếp thu hoặc giải trình các ý kiến góp ý, chỉnh sửa dự thảo Nghị định và hoàn thiện hồ sợ dự thảo Nghị định theo quy định”,  bà Tô Linh Hương cho hay.
Cụ thể hóa  quan điểm của Đảng, Nhà nước về phát triển VHNT
Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về VHNT là Giải thưởng cao quý dành cho các tác phẩm. Thực tế quá trình xét tặng các Giải thưởng trong thời gian qua cho thấy còn nhiều vấn đề đặt ra, trong đó có vấn đề đối với các tác phẩm phái sinh, tác phẩm có nhiều thành phần sáng tạo.
NSND Trịnh Thúy Mùi, Chủ tịch Hội NSSK Việt Nam cho biết, tác phẩm sân khấu là sản phẩm tổng hơp. Một tác phẩm đoạt giải tại một liên hoan là công trình của cả tập thể. Tuy nhiên, hiện nay khi xét Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về VHNT mới chỉ xét ở kịch bản, đối tượng là tác giả kịch bản mà chưa xét giải thưởng này cho đạo diễn. Nhưng kịch bản đó nếu không có đạo diễn, không có nghệ sĩ thì không thành tác phẩm nghệ thuật hoàn chỉnh. 

Thứ trưởng Trịnh Thị Thủy chủ trì Hội nghị

Theo NSND Trịnh Thúy Mùi, Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về VHNT dành cho người sáng tạo độc lập, bản thân đạo diễn sáng tạo theo ê kíp thì cao nhất chỉ được xét danh hiệu NSND, điều này là thiệt thòi cho đạo diễn.
Bên cạnh đó, NSND Trịnh Thúy Mùi cũng nêu một đối tượng đang “bỏ ngỏ” chưa được xét Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về VHNT là tác giả chuyển thể. “Sân khấu có nhiều loại hình. Một kịch bản có thể chuyển thể sang nhiều loại hình khác nhau như tuồng, chèo, cải lương. Nhưng tác giả chuyển thể chưa bao giờ được xét Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về VHNT. Trong khi đó, nếu không có tác giả chuyển thể sẽ không bao giờ có đạo diễn được giải thưởng sân khấu. Tác giả chuyển thể không nằm trong việc xét NSND, NSƯT, cũng không nằm trong xét Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về VHNT, điều này rất thiệt thòi”, NSND Trịnh Thúy Mùi bày tỏ.
Nhạc sĩ Đức Trịnh, Chủ tịch Hội Nhạc sĩ Việt Nam cũng cho rằng, không chỉ sân khấu mà điện ảnh, múa… cũng là sản phẩm sáng tạo gồm nhiều thành phần. Đối tượng phải là tác phẩm trước, sau đó mới là tác giả; cụm tác phẩm, tác phẩm, công trình rồi đến tác giả, đồng tác giả. 
Phó Chủ tịch Thường trực Hội Mỹ thuật Việt Nam Mai Thị Ngọc Oanh nêu, trước đây chỉ xét tác phẩm nên khi được Giải thưởng Nhà nước rồi, sau đó một số tác giả xét Giải thưởng Hồ Chí Minh thì không được, lý do là vì tác phẩm sau năm 1993 của họ không có giải thưởng. Nhưng xét cả quá trình cống hiến đối với lĩnh vực thì  họ rất xứng đáng. “Với Hội Mỹ thuật Việt Nam, vừa qua có 4 trường hợp như vậy, 3 tác giả đã qua đời, các tác phẩm sau đó không được giải thưởng nữa nên bị “trượt” Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về VHNT. Tôi cho rằng, ngoài tác phẩm, nên xem xét việc xét giải thưởng trên những đóng góp cả đời của các tác giả nữa”, bà Mai Thị Ngọc Oanh bày tỏ.
Ông Dương Văn Phong, Chủ tịch Hội VHNT tỉnh Bắc Kạn đồng tình: “Ở địa phương, một số tác giả không có giải thưởng nhưng đóng góp nhiều choVHNT. Có người nhiều tác phẩm giá trị nhưng không có giải thưởng nên không đủ tiêu chí xét giải thưởng, vì vậy họ rất thiệt thòi”.
Kết luận Hội nghị, Thứ trưởng Trịnh Thị Thủy khẳng định, Hội nghị đã thu hút nhiều ý kiến trao đổi thẳng thắn, tập trung, góp ý cho việc hoàn thiện Dự thảo Nghị định quy định xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về VHNT.
Thứ trưởng cho biết, quá trình xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về VHNT vừa qua còn những bất cập. Việc triển khai xây dựng Nghị định lần này là đã cụ thể hóa các quy định của Luật Thi đua khen thưởng và kế thừa các quy định hiện hành của Nghị định về hướng dẫn về thực hiện xét Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về VHNT. 

Toàn cảnh Hội nghị

Theo Thứ trưởng, quá trình soạn thảo Nghị định, Ban Soạn thảo, Tổ biên tập đã hết sức cầu thị, lắng nghe những ý kiến trong quá trình xây dựng Nghị định nhằm hoàn thiện Nghị định, đảm bảo các cấp thực hiện thuận lợi hơn, phù hợp với thực tiễn hơn nữa.
Thứ trưởng Trịnh Thị Thủy cũng cho biết, nhiều vấn đề hiện nay chưa thống nhất cần trao đổi, thảo luận thêm như trong việc xét tác phẩm điện ảnh, sân khấu thì xét tác giả, đồng tác giả, đạo diễn hay tác giả kịch bản…. Theo Thứ trưởng, khi xây dựng Nghị định, nguyên tắc cao nhất là tuân thủ theo các quy định của pháp luật, pháp luật chuyên ngành và tham khảo thông lệ quốc tế. 
Lắng nghe, tiếp thu, ghi nhận các ý kiến của các đại biểu, Ban Soạn thảo, Tổ biên tập sẽ tiếp tục rà soát, bổ sung các quy định sao cho Nghị định được ban hành sẽ giải quyết được những vấn đề còn tồn tại; đồng thời khuyến khích, động viên và tạo điều kiện cho các tác giả có những tác phẩm xuất sắc được trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về VHNT. 
Thứ trưởng chia sẻ, Bộ VHTTDL mong muốn nhận được nhiều ý kiến đóng góp hơn nữa của các chuyên gia, các đối tượng chịu sự điều chỉnh của Nghị định. Làm thế nào để xây dựng Nghị định lần này đạt yêu cầu, cụ thể hóa được quan điểm chỉ đạo của Đảng, Nhà nước về phát triển VHNT trong thời kỳ mới;  kịp thời khích lệ, động viên các văn nghệ sĩ có những tác phẩm xuất sắc để trao Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về VHNT. Đây cũng là một trong những giải pháp thúc đẩy sự phát triển của văn học nghệ thuật trong thời gian tới. 
Cũng theo Thứ trưởng, trong thời gian qua, Bộ VHTTDL đã triển khai nhiều cuộc vận động sáng tác, trại sáng tác về VHNT nhằm tạo ra nhiều tác phẩm có giá trị cao, đáp ứng yêu cầu của công chúng về thưởng thức văn học nghệ thuật, như chỉ đạo của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, có những tác phẩm bắt nhịp được  hơi thở của đời sống, tác phẩm sống mãi với thời gian. Nhu cầu của thời đại, của công chúng là sự ra đời của những tác phẩm không chỉ đáp ứng thị hiếu mà phải có giá trị lâu dài đối với việc giáo dục chân thiện mỹ, xây dựng văn hóa, con người, gia đình Việt Nam với những giá trị cao đẹp”, Thứ trưởng yêu cầu.

PHƯƠNG ANH