VHO - Khu di tích đền Bà Triệu là một trong những di tích lâu đời bậc nhất ở xứ Thanh đã được công nhận là di tích lịch sử, kiến trúc nghệ thuật quốc gia đặc biệt. Tuy nhiên, hiện nay nhiều khu vực và hệ thống cây xanh ở khu di tích này đang bị mối xâm hại nghiêm trọng, về lâu dài, mối có thể sẽ lan rộng vào nền các kiến trúc hay các cấu kiện gỗ trong khu di tích.

Di tích quốc gia đặc biệt đền Bà Triệu

Di tích đền Bà Triệu (xã Triệu Lộc, huyện Hậu Lộc, Thanh Hóa) với các hạng mục kiến trúc (cảnh quan không gian di tích, khu nhà Tiền đường, Trung đường, Hậu cung, Dải vũ, khuôn viên) đã tạo thành một tổng thể hoàn chỉnh, có nhiều giá trị nguyên gốc; đặc sắc về nghệ thuật và mỹ thuật truyền thống. Đặc biệt cảnh quan thiên nhiên rộng lớn được bao bọc bởi đồi núi, hệ thống cây xanh mát càng làm tăng giá trị và vẻ đẹp của di sản. Năm 1979, đền thờ và lăng mộ Bà Triệu được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia.

Năm 2014, Di tích lịch sử kiến trúc nghệ thuật khu di tích Bà Triệu được Thủ tướng quyết định xếp hạng là Di tích quốc gia đặc biệt. Tuy nhiên, hiện nay hệ thống bờ tường đất, cây xanh và sân nền ở khu di tích đang bị mối xâm hại nghiêm trọng. Theo đó, về lâu dài cần có giải pháp thường xuyên liên tục được thực hiện để chống mối xâm hại hiệu quả trên cơ sở khoa học tránh làm ảnh hưởng cảnh quan, môi trường, hệ thống cây xanh và đặc biệt ngăn không cho mối lan rộng đến các kiến trúc gỗ chính của di tích.

Theo tìm hiểu thực tế của Văn Hoá, nhiều tổ mối khu vực lân cận nhà đền, tổ mối đùn lên mặt đất có hình trụ có đường kính khoảng 0.4m, chiều cao khoảng 0.8m. Trong đó, khu vực sảnh nhà đón tiếp và khu vực sân Thiên Tỉnh, nhà Giải Vũ có hiện tượng mối làm tổ phía dưới, đục rỗng nền đất đùn đất lên gây nguy cơ sụt lún nền các công trình. Tổng diện tích của đền Bà Triệu hiện nay là 3,83 ha. Hiện nay, tại khu di tích có 355 cây lâu năm và vùng lân cận có khoảng 1.000 cây trồng lâu năm, trong đó có 85 cây của lãnh đạo Trung ương và địa phương trồng nhân dịp lễ, tết hưởng ứng phong trào trồng cây của của Chủ tịch Hồ Chí Minh. 45 cây lâu năm đã và đang bị mối gây hại; 4 cây đã chết, trong đó đã thay thế 2 cây. Khu vực sân nền tại khu nhà đón tiếp, sân Thiên Tinh có hiện tượng mối làm tổ phía dưới và đùn đất lên có thể gây sụt lún nền bất cứ lúc nào. Lâu dài mối có thể sẽ lan rộng vào nền các kiến trúc hay các cấu kiện gỗ của các công trình như nhà Tiền đường, nhà Trung đường, nhà Hậu cung hay các nhà Dải vũ.

Hệ thống cây xanh ở khu di tích đền Bà Triệu bị mối xâm hại nghiêm trọng

Đại diện Trung tâm Nghiên cứu Lịch sử và Bảo tồn Di sản Văn hóa Thanh Hóa cho hay, trong những năm qua, đơn vị đã thực hiện việc chống mối thủ công như dùng chổi quét, hay đào, tìm diệt thủ công các tổ Mối... Tuy nhiên, đây cũng chỉ là giải pháp tình thế, bởi hiện nay tình trạng mối làm tổ, sinh sôi nảy nở và phát triển rất nhiều trong khu vực di tích. Do địa bàn di tích nằm trong không gian chân đồi núi vì vậy các biện pháp đó chi là giải pháp tình thế, việc diệt mối chưa được triển khai đồng bộ nên mối sinh sôi nảy nở nhanh và phát triển rộng trong khu vực di tích. Do vậy, để ngăn chặn, bảo vệ tốt các hạng mục công trình kiến trúc gỗ tại di tích, hạn chế tối đa việc xâm hại của mối, bảo vệ hệ thống cây xanh, việc thực hiện công tác chống mối tại Khu di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật quốc gia đặc biệt Bà Triệu là rất cần thiết và cấp bách.

Trao đổi với Văn Hoá, ông Nguyễn Văn Tĩnh, Trưởng Ban Quản lý Di tích đền Bà Triệu (thuộc Trung tâm Nghiên cứu Lịch sử và Bảo tồn Di sản Văn hóa Thanh Hóa) cho biết, hiện nay phương án diệt và chống mối tại Khu Di tích quốc gia đặc biệt đền Bà Triệu đã được Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa phê duyệt. Dự kiến kinh phí không quá 1,5 tỉ đồng, từ nguồn chi thường xuyên trong dự toán ngân sách tỉnh hàng năm, tổng diện tích 3.879 m² với 178 cây xanh và mục tiêu sẽ diệt hết tất cả tổ mối xung quanh nền các công trình thuộc di tích và phòng mối lâu dài cho công trình. Đây là cơ sở quan trọng, trong công tác bảo tồn di tích, gìn giữ tối đa các giá trị cốt lõi của di tích trong tổng thể chung của di tích lịch sử kiến trúc nghệ thuật Khu di tích quốc gia đặc biệt Bà Triệu; duy trì sự ổn định lâu dài, tăng tính bền vững và tuổi thọ của di tích.

NGUYỄN LINH