VHO - Bộ ảnh nghệ thuật múa Thiên cẩu ở Hội An của Nhiếp ảnh gia Quảng Hải triển lãm lần này là lời chào mừng sự kiện TP Hội An đón nhận danh hiệu Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia - Lễ hội truyền thống, tập quán xã hội và tín ngưỡng Tết Trung thu ở Hội An.

Biểu diễn múa Thiên cẩu chào mừng triển lãm

Ngày 27.9, tại Bảo tàng Văn hóa Dân gian (62 Bạch Đằng, Hội An), Trung tâm Quản lý Bảo tồn di sản văn hóa TP Hội An đã khai mạc triển lãm ảnh bộ ảnh nghệ thuật múa Thiên Cẩu ở Hội An. Bộ ảnh do Nhiếp ảnh gia Quảng Hải, Phó Vhủ tịch Hội nhiếp ảnh nghệ thuật thành phố Đà Nẵng thực hiện nhằm chào mừng sự kiện TP Hội An đón nhận danh hiệu Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia - Lễ hội truyền thống, tập quán xã hội và tín ngưỡng Tết Trung thu ở Hội An.

Tác giả Quảng Hải tặng ảnh cho nghệ nhân Nguyễn Hưng, chủ cơ sở chế tác đầu Thiên cẩu ở Hội An

Múa Thiên cẩu đã có từ lâu đời và phát triển mạnh từ đầu thế kỷ XX ở Hội An. Từ một điệu múa dân gian của một linh vật thần thoại, múa Thiên cẩu đã được nâng lên thành một loại hình nghệ thuật, là hoạt động không thể thiếu trong các nghi thức trừ tà, cầu lộc và góp phần tạo không khí rộn ràng, náo nhiệt ở phố cổ tại các đêm hội Tết Trung thu, các dịp lễ hội hàng năm, các dịp khai trương hàng quán, cửa tiệm, khánh thành công trình. Từ đó, múa Thiên cẩu để lại những dấu ấn văn hóa sâu sắc trong lòng nhiều người dân phố Hội nói riêng và tỉnh Quảng Nam nói chung. Trải qua thời gian, do tác động của diễn biến văn hóa ở địa phương và những hoàn cảnh khác của xã hội mà múa Thiên cẩu có giai đoạn bị mai một, tên gọi múa Thiên cẩu cũng bị nhầm lẫn với múa Lân diễn ra trong thời gian dài. Tại Hội An, từ năm 2003 đến nay, hoạt động phục hồi múa Thiên cẩu ở các góc độ nghiên cứu, chế tác, trưng bày, biểu diễn, nhiếp ảnh,... đã, đang được diễn ra.

Một tác phẩm trưng bày tại Triển lãm

Nhiếp ảnh gia Quảng Hải chia sẻ, xuất phát từ tình yêu với màn trình diễn dân gian múa Thiên cẩu, ông đã dành cả trái tim, tâm hồn, đầu tư nghiêm túc vào dự án nhiếp ảnh nghiên cứu văn hóa dân gian “Nghệ thuật múa Thiên cẩu” với mong muốn tiếp tục bảo tồn và phát huy những giá trị đặc sắc của múa Thiên cẩu. Qua đó ngày càng phát huy những thế mạnh độc đáo, riêng có và duy nhất gắn liền với lễ hội truyền thống, tập quán xã hội và tín ngưỡng Tết Trung Thu ở phố cổ Hội An, tỉnh Quảng Nam.

Dự án được thực hiện trong thời gian gần một năm tại 9 di tích lịch sử ở phố cổ Hội An như Hội quán Quảng Triệu, Ngũ Bang, Phúc Kiến, Hải Nam, Triều Châu, Minh Hương Tụy Tiên Đường, Chùa Ông, Chùa Bà Mụ, Miếu Khổng Tử và cơ sở sản xuất Thiên cẩu-Lân- Sư-Rồng của nghệ nhân Nguyễn Hưng  (Trảng Suối, Cẩm Hà, Hội An).
Triển lãm lần này giới thiệu 18 bức ảnh, qua đó thể hiện đầy đủ các động tác nghệ thuật và các khía cạnh nghi lễ của múa Thiên cẩu. Đồng thời cũng giới thiệu với các bạn trẻ Hội An, du khách những khác biệt giữa múa Thiên cẩu và múa Lân-Sư- Rồng. Qua đó, gửi gắm thông điệp về giá trị văn hóa đặc sắc cũng như mong muốn bảo tồn và phát triển để Nghệ thuật múa Thiên cẩu tiếp tục là một loại hình trình diễn dân gian riêng có, duy nhất và có sức sống mạnh mẽ hơn, trong đời sống lễ hội truyền thống, tập quán xã hội và tín ngưỡng Tết Trung thu ở Hội An, tỉnh Quảng Nam .

Các thành viên đội múa Thiên cẩu thích thú với hình ảnh nghệ thuật múa Thiên cẩu trong ảnh của nhiếp ảnh gia Quảng Hải

Để tăng độ tương tác và tính trải nghiệm trong triển lãm ảnh, nhiếp ảnh gia Quảng Hải đã ứng dụng công nghệ QR vào quá trình trưng bày. Bằng cách quét mã QR người xem sẽ được khám phá thêm những câu chuyện thích thú về văn hóa và lịch sử xuyên suốt của những bức ảnh. 

Du khách xem Triển lãm ảnh và nghe giới thiệu về nghệ thuật múa Thiên cẩu

Thực tế từ trong giá trị văn hóa vốn có của múa Thiên cẩu đã có những biểu tượng văn hóa và thực hành trình diễn đặc trưng dễ phân biệt với các loại hình múa Lân, Sư tử. Múa Thiên cẩu lấy hình tượng chó nhà trời, tái hiện hình ảnh linh vật nhả ra mặt trăng báo hiệu cho mùa vụ nông nghiệp tốt tươi, cuộc sống an lành. Do đó, gắn liền với múa Thiên cẩu là nghệ thuật trang trí, biểu diễn cùng nhiều nghi thức, ý nghĩa liên quan đến trừ tà khí, trừ hỏa hoạn, chúc phúc, cầu tài lộc... Về hình dáng, Thiên cẩu có chiếc đầu to được tạo bằng mây, tre, giấy, tô phết nhiều màu rực rỡ theo 5 năm màu cơ bản trong ngũ hành với màu đỏ là chủ đạo, các bộ phận của đầu Thiên cẩu đều to, có ngấn, gân trông rất hung dữ, phù hợp với việc trừ tà khí. Đuôi của Thiên cẩu khá dài, được may từ vải đỏ có bờm nhiều màu sặc sỡ, có 2 - 4 người múa đuôi như đuôi rồng. 
Về kỹ thuật biểu diễn, người múa Thiên cẩu di chuyển theo thế bộ tấn chữ đinh trông rất vững chãi, cách đánh trống, nhịp trống múa Thiên cẩu chậm, trầm hùng thể hiện uy linh của linh vật trong các nghi thức tín ngưỡng là liếm cổng trừ tà, đăng thiên phun lửa, đớp trẻ trừ phong, vái lạy,… 

KHÁNH CHI