Ngăn chặn thuốc lá điện tử xâm nhập vào Việt Nam: (Bài 2) Hệ luỵ sức khoẻ cho học sinh khi sử dụng

VHO - Gần đây, trào lưu thuốc lá điện tử hay thuốc lá nung nóng, thuốc lá thế hệ mới (gọi chung là TLĐT) đang “xâm nhập” ngày càng nhiều vào trường học, gây ảnh hưởng xấu tới hành vi, lối sống, sức khỏe của học sinh tuổi vị thành niên - lứa tuổi hiếu kỳ, tò mò và thích khám phá. Đằng sau sự “thể hiện bản thân”, không ít trẻ, học sinh được đưa vào bệnh viện cấp cứu trong tình trạng sốc, hôn mê, kích thích, loạn thần, ảo giác hoặc suy hô hấp do ngộ độc các hoá chất có trong dung dịch của TLĐT.

Hôn mê, co giật sau khi hút TLĐT

TLĐT là thiết bị chạy bằng pin dùng để làm nóng dung dịch lỏng (thường chứa nicotine), biến dung dịch này thành hơi cùng những luồng khói có hương thơm để người hút có thể hít vào phổi. Hầu hết các mẫu TLĐT hiện nay sử dụng ống chứa dung dịch – loại dùng một lần hoặc có thể bơm dịch vào để dùng tiếp và có rất nhiều tên gọi khác nhau như vape, thuốc lá vaporizer, e-cigs, e-hookahs, vape, bút vape, ENDS (hệ thống điện tử cung cấp nicotin), ENNDS (hệ thống phân phối không chứa nicotin)…

Ngăn chặn thuốc lá điện tử xâm nhập vào Việt Nam: (Bài 2) Hệ luỵ sức khoẻ cho học sinh khi sử dụng - Anh 1

Nhiều học sinh và trẻ vị thành niên bị hôn mê, co giật sau khi sử dụng thuốc lá điện tử

Chúng được thiết kế đa dạng với hình dáng bắt mắt: có thể giống điếu thuốc lá truyền thống hoặc giống như bút, ổ đĩa, hình thỏi son, móc chìa khoá, thậm chí hộp sữa… nên học sinh dễ dàng sở hữu, có thể mang vào lớp mà không bị phát hiện. Sự “mới lạ” của TLĐT với hương thơm hấp dẫn (kẹo, trái cây,..) cùng những lời quảng cáo: không gây hại, “văn hóa hút thuốc lành mạnh”, sành điệu, thuốc lá thế hệ mới… đã đánh trúng vào tâm lý thích thể hiện cái tôi của “tuổi mới lớn” và nhanh chóng xâm nhập vào trường học.

Vì được làm bằng hoá chất nên dung dịch của TLĐT có thể dễ dàng cho thêm một số thành phần chất ma túy để tăng cảm giác của người dùng, vì thế gây ra những hệ lụy khôn lường cho học sinh. TS. BS Ngô Anh Vinh – Phó trưởng khoa Sức khỏe vị thành niên, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, Khoa đã tiếp nhận trường hợp của cháu N.A (12 tuổi) là nam sinh một trường THCS ở Hà Nội tình trạng khó thở và co giật.

Theo thông tin khai thác từ gia đình, cháu N.A là học sinh ngoan, học giỏi, nhưng bố mẹ bận công việc nên ít dành thời gian quan tâm, giám sát trẻ. Gần đây, N.A hay tụ tập với các anh lớp trên ở trường học, và được rủ sử dụng thuốc lá điện tử. N.A cho rằng chơi với các anh lớn tuổi, bản thân mình được trải nghiệm hơn, “làm người lớn” hơn. Một lần, sau khi mua TLĐT trên mạng và sử dụng, N.A xuất hiện cơn run tay chân, chóng mặt, hoảng sợ, khó thở và xuất hiện cơn co giật. Cháu được gia đình đưa đến Bệnh viện Nhi Trung ương và được theo dõi, điều trị tại Khoa Sức khỏe vị thành niên.

Các bác sĩ đã lấy mẫu TLĐT mà cháu đã sử dụng gửi đến Viện Pháp Y Quốc Gia để tìm độc chất và kết quả cho thấy có thành phần của một số chất gây nghiện. “Cháu bị ngộ độc chất gây nghiện do sử dụng TLĐT”, TS. BS Ngô Anh Vinh – Phó trưởng Khoa Sức khỏe vị thành niên kết luận.

Cách đây không lâu, một nữ sinh 14 tuổi ở Lạng Sơn cũng lên cơn co giật, mất ý thức, hôn mê và được đưa đi cấp cứu sau khi hút TLĐT cùng nhóm bạn. Bác sĩ sau đó chẩn đoán, bệnh nhân bị ngộ độc và phơi nhiễm hóa chất có hại, theo dõi ngộ độc nicotin.

Được biết, nữ sinh trước đó đã cùng nhóm bạn được cho một loại TLĐT, sau khi hút thử, cơ thể nữ sinh xuất hiện tình trạng co giật, được một lúc thì mất ý thức và hôn mê. Nhận thấy tình hình nguy cấp, nhóm bạn của nữ sinh đã đưa bạn mình đi cấp cứu tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lạng Sơn. Các bác sĩ tại đây cho biết đã tiếp nhận ít nhất 5 trường hợp bệnh nhân ở lứa tuổi học sinh, sinh viên nhập viện do ngộ độc nicotin sau khi hút TLĐT.

Nicotine gây hại cho sự phát triển não bộ ở trẻ em

Từ thời điểm cuối năm 2022 đến nay, hàng loạt vụ ngộ độ do TLĐT gây ra đối với học sinh đã được ghi nhận trên cả nước. Cụ thể, ngày 1.10.2022, Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Đa khoa Saint Paul (Hà Nội) tiếp nhận bệnh nhân sinh năm 2006 ở Thạch Thất, Hà Nội trong tình trạng hôn mê, đồng tử giãn tối đa, bệnh nhân đã được đặt nội khí quản. Sau khi tỉnh, bệnh nhân nói có hút TLĐT được bơm tinh dầu mua trên thị trường.

Ngăn chặn thuốc lá điện tử xâm nhập vào Việt Nam: (Bài 2) Hệ luỵ sức khoẻ cho học sinh khi sử dụng - Anh 2

Dễ dàng cho các chất ma tuý dạng lỏng vào dung dịch của thuốc lá điện tử gây ngộ độc, tổn thương não ở trẻ

Ngày 5.12.2022, 7 học sinh lớp 3 trường Tiểu học Hoàng Liệt, quận Hoàng Mai, Hà Nội được đưa vào khoa Nhi Bệnh viện Bạch Mai cấp cứu trong tình trạng buồn nôn, đau đầu cũng từ nguyên nhân thử hoặc hít phải TLĐT. Ngày 7.12.2022, bé trai 5 tuổi ở Hà Nội uống khoảng 5ml dung dịch màu vàng của TLĐT, 15 phút sau có biểu hiện co giật, nôn ói rồi hôn mê được đưa vào Bệnh viện Nhi Trung ương cấp cứu. Kết quả xét nghiệm cho thấy cháu bé dương tính với ADB-BUTINACA, một loại ma túy tổng hợp mới.

Mới đây nhất, Bệnh viện Bãi Cháy (Quảng Ninh) đã tiếp nhận 4 học sinh (sinh năm 2008) nhập viện cấp cứu do sử dụng TLĐT. Được biết trước khi vào viện khoảng một giờ, các nam sinh có sử dụng TLĐT, nhưng chưa rõ chủng loại và chưa rõ nguồn gốc. Sau đó, bệnh nhân xuất hiện cảm giác choáng váng, khó chịu toàn thân, bủn rủn, run tay chân, tức ngực, khó thở, buồn nôn, nôn số lượng nhiều…

Bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc – Bệnh viện Bạch Mai cho biết, dung dịch có trong TLĐT là hỗn hợp nước, hương liệu thực phẩm, nicotin nồng độ khác nhau, dễ dàng cho các loại ma tuý lỏng như cần sa, ma túy tổng hợp, propylene glycol (PG) hoặc glycerin thực vật, bên cạnh đó là PG, VG - chất giữ độ ẩm, bốc hơi giống như khói thuốc lá. TLĐT được tuyên truyền là giảm hại so với thuốc lá truyền thống, nhưng thực tế lượng nicotine trong TLĐT lại cao hơn.

Cụ thể, ở thuốc lá thông thường, hàm lượng nicotine từ 1,5-2%, cao nhất là 3% (dành cho người nghiện nặng, hút 2 bao/ngày). Nhưng ở TLĐT có những sản phẩm hàm lượng chứa tới 3% - 5%. Và đặc biệt, khi dung dịch được đốt nóng, lượng nicotine xâm nhập cơ thể dễ dàng và nhiều hơn.

Theo Tổ chức Y tế thế giới, không có sản phẩm thuốc lá nào là an toàn cho sức khỏe. TLĐT, thuốc lá nung nóng có chứa nicotine, vẫn là sản phẩm gây nghiện. Theo bảng phân loại bệnh tật quốc tế thì lệ thuộc nicotine được phân loại mã bệnh 6C4A.2 là một bệnh thuộc loại rối loạn do sử dụng chất kích thích hoặc các hành vi gây nghiện. Nicotine là chất độc hại, gây ra các bệnh tim mạch, hô hấp, tiêu hóa...

QUỲNH HOA