VHO - Sáng 26.6, tại Tuyên Quang, Ủy ban Dân tộc phối hợp với UBND tỉnh Tuyên Quang tổ chức Hội nghị sơ kết 3 năm triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia (MTQG) phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi từ năm 2021 - 2023, nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm giai đoạn 2023 - 2025.

Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm UBDT Hầu A Lềnh và các đại biểu chủ trì Hội nghị

Đồng chủ trì Hội nghị có Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm UBDT Hầu A Lềnh - Phó Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương các Chương trình MTQG giai đoạn 2021 - 2025, Tổ trưởng Tổ công tác về Chương trình MTQG 1719; Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Đinh Thị Phương Lan; Ủy viên Dự khuyết Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm UBDT Y Vinh Tơr - Tổ phó Tổ công tác về Chương trình MTQG 1719; Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Văn Sơn - Trưởng ban Chỉ đạo các Chương trình MTQG tỉnh Tuyên Quang đồng chủ trì Hội nghị.

Cùng dự Hội nghị có lãnh đạo UBND tỉnh, Ban Dân tộc 19 tỉnh miền núi phía Bắc.

Phát biểu tại Hội nghị, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh cho biết, trong thời gian qua, các cơ quan Trung ương và địa phương hết sức nỗ lực, tích cực triển khai các chương trình mục tiêu quốc gia nói chung, Chương trình MTQG phát triển kinh tế- xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi nói riêng.

Tuy nhiên, qua đánh giá tại các Hội nghị của Quốc hội và Chính phủ cho thấy, kết quả thực hiện Chương trình còn chậm so với yêu cầu, chưa đạt như kỳ vọng đề ra.

"Chương trình có 10 dự án, các đối tượng, địa bàn, đã được phân định theo các Quyết định và các văn bản hướng dẫn kèm theo cơ bản tương đối rõ ràng. Nhưng một vấn đề được đặt ra là tại sao nguồn vốn của Trung ương lại mắc kẹt như thế? Do thủ tục hành chính, do công tác phối hợp hay là do chúng ta xác định địa bàn đối tượng nội dung các dự án có những vấn đề gì cần phải điều chỉnh hay không?", Bộ trưởng Hầu A Lềnh nhấn mạnh.

Cho ý kiến tại Hội nghị, bà Đinh Thị Phương Lan, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội cho biết , đây là chương trình rất đặc thù, tổng hợp nhiều ngành, cơ quan, lĩnh vực cùng thực hiện. Mặt khác, thời gian vừa qua là giai đoạn đầu tiên triển khai nên phải ban hành nhiều văn bản quản lý, hướng dẫn mới. Tuy nhiên, đến nay, nhiều vướng mắc, bất cập đã được Chính phủ kịp thời nắm và quyết liệt chỉ đạo các cơ quan chức năng tháo gỡ; việc triển khai các dự án, tiểu dự án đã thu được kết quả bước đầu.

Theo ông Hà Việt Quân, Chánh Văn phòng Điều phối Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng  đồng bào DTTS và miền núi, đến nay cấp Trung ương đã cơ bản hoàn thành nhiệm vụ xây dựng, ban hành văn bản quy định, hướng dẫn thực hiện về Chương trình MTQG vùng đồng bào DTTS và miền núi.

Kết quả thực hiện giải ngân Chương trình MTQG DTTS và miền núi nguồn vốn được giao giai đoạn 2021-2023 đến thời điểm 31.5.2023 của 19 tỉnh khu vực miền núi phía bắc là gần 5.700 tig đồng, đạt 21,46% kế hoạch.

Mặc dù Chương trình mới được đưa vào tổ chức tại thực tiễn địa phương từ nửa cuối năm 2022 nhưng bằng sự nỗ lực và tính chủ động của nhiều địa phương trong tổ chức triển khai thực hiện và lồng ghép nguồn lực từ các chương trình, dự án khác trên địa bàn tỉnh, một số chỉ tiêu ước đến 31,12/.2023 hoàn thành, vượt mục tiêu kế hoạch được giao. Cụ thể là: Tỉ lệ giảm nghèo vùng đồng bào dân tộc thiểu số của 19 tỉnh khu vực phía bắc bình quân đạt 3,61% (đạt so với mức trên 3% mục tiêu kế hoạch giao); 99,2% xã có đường ô tô đến trung tâm xã; 90,1% trường, lớp học được xây dựng kiên cố; 92,3% trạm y tế được xây dựng kiên cố...

Bên cạnh những kết quả đạt được, sau 3 năm triển khai thực hiện, chương trình vẫn còn nhiều khó khăn vướng mắc. Bởi mặc dù chương trình có quyết định triển khai từ năm 2021, nhưng do ảnh hưởng của dịch Covid-19 nên đến giữa năm 2022, kế hoạch vốn ngân sách Trung ương mới được giao thực hiện khiến việc phân bổ vốn tại các địa phương chậm, ảnh hưởng đến công tác thực hiện và giải ngân năm 2022, nhất là đối với các dự án quy mô lớn.

Song song với đó, việc xây dựng kế hoạch thực hiện chương trình của một số địa phương, đơn vị nhất là một số UBND cấp huyện, cấp xã thời gian đầu ban hành còn chung chung, chưa sát với yêu cầu phát triển của địa phương hoặc do nhiệm vụ và giải pháp chưa gắn với thực tiễn nên phải điều chỉnh, bổ sung.

Bộ trưởng, Chủ nhiệm UBDT Hầu A Lềnh phát biểu chỉ đạo

Nhu cầu nguồn lực để thực hiện 3 chương trình MTQG tại địa phương là rất lớn (nhất là vốn đầu tư phát triển), tuy nhiên trên thực tiễn, việc lồng ghép các nguồn vốn thực hiện bị hạn chế do các quy định về địa bàn thực hiện, nhiều địa phương gặp khó trong xác định sự trùng lặp về địa bàn được hiểu là trong phạm vi nào (xã, thôn, bản hay đối tượng thực hiện cụ thể), do đó gặp khó khăn trong việc lập, xây dựng kế hoạch.

Đặc biệt, chương trình này có nội dung rộng, quy mô lớn, liên quan đến nhiều lĩnh vực thuộc thẩm quyền trách nhiệm quản lý của nhiều ngành nên khó tránh khỏi những vấn đề phát sinh về quy định, nội dung hướng dẫn trong quá trình hoàn thiện cơ chế chính sách. 

Từ thực tiễn địa phương, ông Nguyễn Thế Giang, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Tuyên Quang cho biết, Chương trình  có ý nghĩa rất quan trọng, tác động sâu rộng đến hầu hết các xã, thôn, bản và số đông người dân trong tỉnh. Tuy vậy, một số nội dung chính sách hỗ trợ trực tiếp cho người dân nhưng các địa phương được giao nguồn vốn đầu tư phát triển, do vậy sẽ không có khả năng thực hiện nếu không có sự điều chính các quy định, hướng dẫn của Trung ương.

Tại Hội nghị, các ý kiến đề nghị Uỷ ban Dân tộc, các bộ ngành sớm ban hành tiêu chí xác định thôn có dân tộc khó khăn đặc thù sinh sống thành cộng đồng để được đầu tư cơ sở hạ tầng làm cơ sở cho địa phương triển khai thực hiện; ban hành quy định, hướng dẫn cơ chế thực hiện hỗ trợ phát triển sản xuất đối với nhóm dân tộc còn nhiều khó khăn; tập trung việc rà soát, sửa đổi bổ sung, hoàn thiện các quy định còn bất cập trong triển khai thực hiện Chương trình làm cơ sở cho việc đề xuất, triển khai thực hiện theo hướng phân quyền chủ động cho cở sở thực hiện; quy định cụ thể nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND các cấp (tỉnh, huyện, xã) trong việc phân bổ kế hoạch vốn đầu tư công của Chương trình...

Lắng nghe các ý kiến, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh đề nghị Ban Dân tộc các tỉnh cần nghiên cứu kỹ các văn bản để tham mưu cho UBND tỉnh có chỉ đạo, hướng dẫn cấp cơ sở thực hiện đúng tiến độ và phát huy hiệu quả chương trình.

Các sở, ngành, địa phương tăng cường công tác phối hợp, chia sẻ thông tin, kinh nghiệm trong quá trình triển khai thực hiện; chấp hành nghiêm chế độ báo cáo tiến độ cụ thể, chi tiết để kịp thời tháo gỡ, chỉ đạo.

Ủy ban Dân tộc sẽ tổng hợp các khó khăn, vướng mắc cụ thể để làm việc với các cơ quan liên quan để cùng nhau tháo gỡ, hướng dẫn cho các địa phương triển khai thực hiện đạt hiệu quả.

Bộ trưởng Hầu A Lềnh cũng cho biết trong thời gian tới, Ủy ban Dân tộc sẽ tiếp tục tổ chức sơ kết Chương trình ở khu vực Tây Nam Bộ và miền Trung - Tây Nguyên. Đây là cơ sở quan trọng để tổng hợp các đề xuất kiến nghị lên Hội nghị Sơ kết 3 năm thực hiện các Chương trình MTQG dự kiến được tổ chức vào tháng 7 tới.

Hội thảo chia sẻ kinh nghiệm, định hướng triển khai Chương trình MTQG giai đoạn 2026 - 2030

Chiều  cùng ngày  tại tỉnh Tuyên Quang, Ủy ban Dân tộc tổ chức Hội thảo chia sẻ kinh nghiệm, định hướng triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2026-2030.

Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy Ban Dân tộc Hầu A Lềnh dự và chủ trì Hội thảo. Hội thảo có 14 tham luận của các ban, bộ, ngành, các địa phương tập trung vào việc đánh giá hệ thống chính sách dân tộc hiện hành và định hướng chính sách dân tộc giai đoạn 2026-2030. Các đại biểu đã chia sẻ những bài học kinh nghiệm trong công tác quán triệt, thông tin tuyên truyền, vận động; đổi mới, linh hoạt về phương pháp lãnh đạo, quản lý; phát huy vai trò của đội ngũ người có uy tín; thường xuyên nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của đồng bào vùng dân tộc thiểu số; tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, sự điều hành của chính quyền các cấp, đặc biệt là phát huy tối đa sự tham gia, giám sát của các tổ chức chính trị-xã hội, của người dân địa phương; công tác tích hợp nội dung, lồng ghép nguồn lực; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền đi đôi với kiểm tra, giám sát để kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc phát sinh, trên cơ sở đó, đề xuất những định hướng thực hiện chương trình giai đoạn tiếp theo. 

Phát biểu kết luận Hội thảo, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy Ban Dân tộc Hầu A Lềnh ghi nhận, đánh giá cao những ý kiến đóng góp của các đại biểu trong việc định hướng triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2026- 2030.

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc đề nghị các ban, bộ, ngành, các địa phương cần báo cáo, đánh giá chi tiết những tồn tại vướng mắc liên quan đến cơ chế, chính sách của từng dự án trong thực hiện Chương trình để báo cáo với Quốc hội điều chỉnh tổng thể; làm cơ sở tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ xây dựng các hệ thống văn bản pháp lý. Việc báo cáo cụ thể sẽ giúp Ủy ban Dân tộc xây dựng kế hoạch, tổ chức giám sát, hướng dẫn các địa phương tốt hơn, trúng hơn. Ủy ban Dân tộc sẽ thành lập các đoàn kiểm tra việc thực hiện tại các địa phương, qua quá trình kiểm tra sẽ tập trung phát hiện những vấn đề bất cập, tiếp nhận các ý kiến của địa phương để khắc phục, xử lý kịp thời.

THÀNH TÂM