VHO- Cách đây 60 năm, vào ngày 22.11.1963, Tổng thống thứ 35 của nước Mỹ John F. Kennedy bị ám sát khi đang đi xe mui trần ở thành phố Dallas của nước Mỹ. Vụ ám sát ông Kennedy trở thành một trong những vụ ám sát bí hiểm nhất trong lịch sử nước Mỹ và trên thế giới.

 Kennedy mấy phút trước khi bị ám sát

Sự thật vụ việc này như thế nào cho đến nay vẫn là câu hỏi chưa có được câu trả lời thỏa đáng và thuyết phục. Thuyết âm mưu vì thế mọc lên như nấm rừng sau mưa.

Lịch sử chép lại rằng sau vụ ám sát, kẻ tình nghi đã được xác định và bắt giữ ngay. Công việc tra hỏi vừa mới bắt đầu thì người này - và cũng chỉ có một người duy nhất - bị một kẻ khác bắn chết công khai ngay tại trụ sở của Cục điều tra liên bang Mỹ (FBI). Câu hỏi được đặt ra là ông Kennedy bị một cá nhân ám sát hay là nạn nhân của âm mưu của nhóm người hay tổ chức nào đấy. Tổng thống đương nhiệm của nước Mỹ Joe Biden đã quyết định giải mật đại đa số tài liệu mật liên quan đến vụ việc này, nhưng vẫn chưa có được câu trả lời cho câu hỏi trên. Câu trả lời chỉ có thể là FBI thực sự quá kém cỏi, hoặc không được điều tra đến cùng hay sự thật đã bị chủ ý che dấu.

Chủ đề nội dung này đã được khai thác rất nhiều trong văn học và điện ảnh. Ở đây, văn học và điện ảnh nói riêng, nghệ thuật nói chung không chỉ tập trung vào tâm lý hiếu kỳ của con người, hay tính kỳ bí của vụ việc mà còn tiếp cận chủ đề nội dung để tìm cách giải mã những huyền bí của lịch sử. Xưa nay, không có vụ ám sát chính trị nào trên thế giới được sử dụng làm chất liệu cho sáng tạo nghệ thuật như vụ ám sát ông Kennedy. Nhiều bộ phim điện ảnh, nhiều phóng sự điều tra và nhiều tác phẩm văn học đã được giới văn nghệ sĩ và hoạt động nghệ thuật sáng tạo nên về chủ đề này, khai thác nhiều nguồn tư liệu khác nhau, thực hiện nhiều cách phân tích khác nhau và đưa đến những kết luận khác nhau. Tất cả đều tìm kiếm sự thật, đưa ra gợi mở riêng cho công chúng nhận thức và tự đánh giá về sự thật. Tất cả đều dẫn đến cảm nhận rằng “Sự thật có thể như vậy”.

Như thế cũng còn có nghĩa là nghệ thuật tìm cách giải mã lịch sử, khi những bí mật và huyễn hoặc của lịch sử không được giải mã bằng những phương cách khác, hoặc bị bưng bít không cho giải mã bởi lý do hay mục đích chính trị nào đấy. Thời nay đã rất khác xưa, con người và các thế lực thống trị đã dùng nghệ thuật để truyền lại những thông điệp cho đời sau và dùng nghệ thuật để cho đời sau mục sở thị và hiểu biết về lịch sử. Trí tuệ con người thời nay và tri thức khoa học, công nghệ hiện đại giải mã nghệ thuật thời xa xưa để hiểu về lịch sử. Cả trong việc này, nhân chứng để có thể xác nhận sự thật lịch sử đều không còn nữa, như kẻ duy nhất bị tình nghi và bắt giữ trong vụ ám sát ông Kennedy cách đây sáu thập kỷ. Còn lại chăng chỉ là kết luận hoặc phỏng đoán, được chứng minh với những mức độ thuyết phục khác nhau bằng chứng cứ và lập luận khác nhau. Cho nên nghệ thuật có thể tác động trực tiếp tới nhận thức và đánh giá của công chúng về biến cố và bí hiểm của lịch sử, thông qua những giả thiết và gợi mở khả năng về sự thật lịch sử có thể tác động trực tiếp tới và định hướng nhận thức của công chúng về sự thật lịch sử.

Lịch sử hình thành và phát triển văn hóa, nghệ thuật vốn luôn là thành tố của lịch sử hình thành và phát triển của nhân loại trên trái đất. Nghệ thuật có khả năng thực tế đưa con người đến gần hơn sự thật của những bí mật và huyền bí của lịch sử. Nhưng câu hỏi còn được đặt ra là nghệ thuật có sứ mệnh tìm cách giải mã lịch sử hay không. Câu trả lời cho câu hỏi này có tác động rất mạnh mẽ và quyết định tới nhận thức và trách nhiệm của giới nghệ sĩ trong sáng tạo nghệ thuật của họ. 

 LA PHÙ