VHO - Từ nhiều năm qua, tháng 9 được các bậc phụ huynh ví von là “mùa thu” của các trường. Năm nay cũng không là ngoại lệ, tình trạng lạm thu càng trở nên trầm trọng hơn, gây bức xúc dư luận xã hội. Bộ GD&ĐT đã phải cấp tốc ra văn bản đề nghị các địa phương tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát, có trách nhiệm giải trình với người học và xã hội về các mức thu, khoản thu của cơ sở giáo dục thuộc phạm vi quản lý theo đúng quy định, tuyệt đối không để xảy ra tình trạng lạm thu đầu năm học.

 Nhiều khoản thu núp bóng dưới danh nghĩa “tự nguyện”, nhưng việc phụ huynh phải làm đơn khiếu nại đã chứng tỏ yếu tố tự nguyện “rất có vấn đề” (ảnh minh họa)

 Có thể kể đến Trường THCS Tứ Hiệp (Thanh Trì, TP Hà Nội) với bảng kê tiền Quỹ cha mẹ học sinh lên đến hơn nửa tỉ đồng để chi cho một số nội dung hoạt động. Sau khi nhận được phản ánh, nhà trường đã phải trả lại 162.040.000 đồng cho 14/35 phụ huynh của lớp. Để trang trải 17 khoản chi trong hơn một tháng trước và trong năm học, từ ngày 13.8 đến 25.9.2023, lớp 1/2 Trường tiểu học Hồng Hà (quận Bình Thạnh, TP Hồ Chí Minh) đã thu của cha mẹ học sinh 310.000.000 đồng. Số tiền này sau đó đã được hoàn trả cho phụ huynh, cơ quan quản lý cũng đã vào cuộc làm rõ, phê bình giáo viên chủ nhiệm lớp 1/2 vì đã thu - chi sai quy định.

Trước đó, dư luận xôn xao trước phản ánh của phụ huynh Trường THPT Thanh Miện III (Hải Dương) về 21 khoản thu lên tới gần 9 triệu đồng. Sau khi xác minh, Sở GD&ĐT tỉnh Hải Dương kết luận, có những khoản thu “không có trong danh mục nhà trường” và có khoản “cao hơn so với mức thu do nhà trường thông báo”. Đơn cử, các khoản thu sai quy định như: Quỹ hội cha mẹ học sinh, mua tivi, học thêm hè, photocopy... Vụ việc vừa được xử lý xong, thì mới đây một trường khác ở Hải Dương cũng bị phụ huynh khiếu nại vì 20 khoản thu lên tới gần 6 triệu đồng/học sinh, đó là Trường Tiểu học Hưng Đạo (huyện Tứ Kỳ). Những khoản thu này cũng núp bóng dưới danh nghĩa “tự nguyện”, nhưng việc một số phụ huynh phải làm đơn khiếu nại đã chứng tỏ yếu tố tự nguyện “rất có vấn đề”.

Trên nhiều diễn đàn mạng xã hội, nhiều ý kiến thể hiện sự bức xúc với những khoản thu - chi năm nào cũng lặp đi lặp lại như: Mua tivi, máy chiếu, lắp điều hoà, rèm cửa… Đây là những vật dụng không phải thay thường xuyên vì “tuổi thọ” có thể lên tới 10 năm. Trong khi ở hầu hết các trường, khi học sinh cuối cấp tốt nghiệp, Ban phụ huynh đều “tặng” vật dụng lại cho các lớp đầu cấp, nhưng chính những học sinh đầu cấp lại bị đóng góp khoản này cao nhất vì lý do “các con phải học 4-5 năm”.

 Các khoản thu đầu năm của Trường THPT Thanh Miện III (Hải Dương)

Trước bức xúc của phụ huynh và phản ánh của dư luận về “vấn nạn” lạm thu, Bộ GD&ĐT đã cấp tốc ra văn bản gửi các Bộ, cơ quan Trung ương, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chỉ đạo các cơ sở GD&ĐT nghiêm túc thực hiện đúng quy định đối với các khoản thu - chi năm học 2023-2024. Theo đó, Bộ này đề nghị các địa phương cần tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát, có trách nhiệm giải trình với người học và xã hội về các mức thu, khoản thu của cơ sở giáo dục thuộc phạm vi quản lý theo đúng quy định, tuyệt đối không để xảy ra tình trạng lạm thu đầu năm học.

Sở GD&ĐT TP.HCM cũng đã ra văn bản nghiêm cấm lợi dụng danh nghĩa Ban đại diện cha mẹ học sinh để thu các khoản ngoài quy định và khẳng định sẽ xử lý nghiêm hiệu trưởng các cơ sở giáo dục thu - chi sai. Tương tự, Sở GD&ĐT tỉnh Hải Dương cũng khẳng định sẽ tiếp tục kiểm tra, làm rõ những sai phạm, xử lý nghiêm những tập thể, cá nhân liên quan, đồng thời chấn chỉnh việc thực hiện quy trình thu góp đầu năm học tại các cơ sở giáo dục trên toàn tỉnh.

Mặc dù các Sở GD&ĐT đã có những động thái tích cực ban đầu, nhưng dư luận lên tiếng đòi “chỉ mặt đặt tên” và chờ đợi sự xử lý nghiêm minh những cá nhân cụ thể. Đại diện một số Sở cho rằng, năm học mới nào cũng ban hành văn bản chỉ đạo, hướng dẫn các cơ sở giáo dục thực hiện quy định về các khoản thu - chi trong nhà trường. Nhưng tại sao việc lạm thu vẫn liên tục diễn ra, và người có lỗi luôn là “Ban phụ huynh”? Tuy nhiên, nếu có chuyện Ban phụ huynh tự tung tự tác, thu chi vô tội vạ trong cơ sở giáo dục, thì trách nhiệm chính phải thuộc về hiệu trưởng. Phải chăng, do người đứng đầu chưa bị xử lý một cách nghiêm khắc nên năm nào bài ca lạm thu cũng được ngân vang… dù có nhiều hồi chuông rung lên cảnh báo mà tình trạng này vẫn chưa chấm dứt? 

HOÀNG HƯƠNG